صادرات خودرو و قطعه در حالی به عنوان یکی از بندهای پیش بینی شده در "طرح تحول صنعت خودرو و قطعه" مورد تاکید قرار گرفته که فعالان این حوزه اجرایی شدن این بندها را به دلیل شرایط کرونایی و همچنین عدم امکان تامین ارز و نقل و انتقال مالی امکانپذیر نمی دانند و معتقدند این طرح بیشتر بر ساماندهی بازار تمرکز کرده و چندان توجهی به تولید داخل ندارد.
طرح تحول صنعت و بازار خودرو در حالی در صحن علنی مجلس اعلام وصول شد که بر اساس بندهای پیش بینی شده در این طرح، الزاماتی برای خودروساز و قطعه ساز پیش بینی شده که یکی از این بندها واردات خودرو به ازای صادرات قطعات خودرو به دیگر کشورها است.
در ماده 18 طرح تحول صنعت و بازار خودرو پیش بینی شده که هر فرد حقیقی یا حقوقی می‌تواند به شرط صادرات خودرو، قطعات خودرو، نسبت به واردات خودرو تمام برقی و هیبریدی یا واردات خودروی بنزینی یا گازسوز با برچسب انرژی ث (C) و بالاتر و شاخص ایمنی سه ستاره و بالاتر براساس گواهی‌های استاندارد معتبر، معادل ارزش مالی صادرات خود اقدام کند.
این در حالیست که صنعت قطعه همواره با چالش صادرات مواجه بوده و حتی در اسناد بالادستی همچون افق 1404 اهداف پیش بینی شده در زمینه صادرات قطعه هیچ گاه عملیاتی نشده است. ضمن آن که در این شرایط این پرسش مطرح می شود که آیا قطعات ایرانی در حال حاضر در کدام کشورها طرفدار دارد که با درآمد حاصل از آن بتوان نسبت به واردات خودرو اقدام کرد.
فعالان صنعت قطعه معتقدند که هم اکنون به دلیل محدود بودن ارز صادراتی و موانع موجود بر سر تامین ارز، قطعه سازی تمایل به استفاده از ارز صادراتی برای واردات خودرو ندارد.
مازیار بیگلو، دبیر انجمن قطعه سازان معتقد است که این طرح بیشتر به ساماندهی بازار با تکیه بر واردات استوار بوده و اعتقادی به تولید داخل و نقش آن در ساماندهی بازار ندارد. ضمن آن که صادرات قطعه و یا خودرو در حال حاضر به اندازه ای نیست که بتوان نسبت به واردات خودرو اقدام کرد، در عین حال نیز باید مشکلات بانکی را باید مزید بر علت دانست.
احمدرضا رعنایی، عضو هیات مدیره انجمن تخصصی صنایع همگن، نیرومحرکه و قطعه سازی در گفت و گو با خبرنگار خودروکار در این باره می گوید: پیش از کرونا برخی از شرکت های قطعه سازی با شرکت های توانمند اروپایی قرارداد جوینت ونچر منعقد کرده بود اما با شیوع کرونا خودروسازی جهان تحت تاثیر این موضوع قرار گرفت و با کاهش چشمگیری در تولید و تیراژ فروش همه خودروسازی های معتبر روبرو شدیم.
وی می افزاید: در این دوران شرکت هایی که پیش از این سالانه 11.5 میلیون دستگاه خودرو تولید می کرد در حال حاضر به یک چهارم کاهش یافته زیرا بحث گردشگری و استفاده از خودرو برای گردش و تقریح ماهیت خود را از دست داده و خرید خودرو در دنیا تحت تاثیر قرار گرفته است.
رعنایی ادامه می دهد: به دلیل کاهش فروش خودروسازان جهانی به واسطه شیوع کرونا، تولید نیز کاهش یافته و به همین دلیل تولید قطعه برای صادرات کاهش یافته اما این بند پیش از این اجرایی می شد و اگر کسی امکان صادرات داشت می توان نسبت به واردات خودروهای مجاز اقدام کنند.
عضو هیات مدیره انجمن تخصصی صنایع همگن، نیرومحرکه و قطعه سازی در خصوص وضعیت استفاده از این بند پیش از شیوع کرونا نیز اظهار می کند: پیش از کرونا نیز به دلیل عدم تمایل به استفاده از ارز صادراتی برای واردات خودرو این بند چندان مورد استفاده قرار نگرفت و اجرایی نشد.
نگاهی به وضعیت موجود نشان می دهد که اجرای قوانین به تصویب رسیده با هدف بهبود وضعیت صنعت و بازار خودرو هم اکنون به دلیل موانع موجود قابلیت اجرایی ندارند این در حالیست که ضروری است قوانین با توجه به شرایط روز تدوین و تصویب شود چرا که در غیر این صورت نه تنها اثربخشی مثبتی به همراه نخواهد داشت بلکه زمینه را برای تصویب قوانین موثر دیگر نیز فراهم نخواهد کرد.