در گیر و دار بحثهای به وجود آمده در صنعت و بازار خودرو گویی موضوع مهم خدمات پس از فروش، گارانتی و شاید وارانتی کاملا از یاد رفته باشد. در سالهای تحریم صف خودروهای صفری که گذرشان به مراکز خدمات پس از فروش می افتاد، هر روز طولانی تر می شد. خودروهایی که در زمان شانسی برای تجهیز شدن با قطعات با کیفیت را نداشتند و بعد از مدتها خاک خوردن در پارکینگ شرکتهای خودروسازی با قطعات نه چندان مرغوب تجهیز و روانه بازار شدند.
خدمات پس از فروش خودرو
با وجود آنکه خدمات پس از فروش یکی از مولفههای اصلی جذب مشتری پایدار به شمار میرود و خودروسازان خارجی سرمایهگذاری های زیادی در این بخش انجام میدهند، عرضهکنندگان خودروی کشور به خصوص شرکت های خودروساز داخلی، هنوز نتوانسته اند به شرایطی ایده آل در حوزه موردنظر دست یابند.
وجود این چالش ها در حوزه خدمات پس از فروش خودرو کشور در حالی است که خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم ها به خصوص در حوزه خودروسازی، احتمالا شرایط سخت و محدودیتهای بیشتری را در همین زمینه برای ما به وجود خواهد آورد. مدتی قبل هم «بابک صدرایی» کارشناس مسائل خودرو در این مورد به دیجیاتو گفته بود:
«درصورتیکه قطعات با دلار آزاد محاسبه شود در چند ماه آینده پس از بحران در فروش خودرو، شاهد بحران در خدمات پس از فروش خودرو خواهیم بود. چراکه واردات قطعه هیچ توجیه اقتصادی نخواهد داشت.»
طبق پیش بینی ها، آمریکایی ها قصد دارند تا حد امکان تمامی منافذ ورود قطعات خودرو به ایران را ببندند تا عملا دومین صنعت بزرگ کشور را فلج کرده و تیراژ آن را نزولی کنند.
کمبود ارز در داخل و گرانی آن موجب شد تا دولت واردات خودرو را کلا ممنوع کرده و شرکتهای بسیاری را با تعدیل نیرو رو به رو سازد.
در کنار ممنوعیت واردات، تحریم صنعت خودرو نیز باعث شد تا شرکتهایی که شریک خودروسازان ایرانی بودند نیز عهد و پیمان خود را فراموش کرده و ایران را ترک کنند.
در شرایط تحریم، جدا از اینکه ورود قطعات به کشور کاهش می یابد، تامین قطعات خطوط تولید نیز بیش از پیش در اولویت قرار می گیرد و بنابراین سهم خدمات پس از فروش از قطعات کاهش خواهد یافت.
نکته دیگر اینجاست که احتمال کاهش کیفیت خودروها در دوران تحریم با توجه به عدم دسترسی خودروسازان به منابع اصلی تامین قطعات، بسیار بالا است و این موضوع سبب افزایش مراجعه خودروها به تعمیرگاه ها و نمایندگی های ارائه دهنده خدمات پس از فروش میشود. با این حساب، حوزه خدمات پس از فروش از این ناحیه نیز تحت فشار قرار گرفته و با چالش مواجه خواهد شد.
خودرویی که فول CKD وارد می شود، اگر مشکلی پیدا کند، دارنده خودرو با چه مشکلی رو به رو می شود؟ آیا در قراردادهایی که بسته ایم، نباید برای این مهم دور اندیشی می شد؟
البته گفته میشود دوراندیشی شده است و هیچ مشکلی نیست و هیچ شریکی از ایران خارج نخواهد شد زیرا در قراردادها این مطلب دیده شده است. با اين حال مدت زیادی از شروع تحریم خودرویی ایران نگذشته که هیچکدام از آن متعهدان در ایران حضور ندارند.
وضعیت برای خودروهای وارداتی از جنبه تامین قطعات مورد نیاز پیچیده است زیرا از همان اولین دقایق اعلام ممنوعیت واردات، این شرکتها دستها را به نشانه تسلیم بالا برده و ابتدا با تعدیل نیرو، حذف تبلیغات و انصراف از حضور در نمایشگاه های بین المللی نشان دادند که به آینده امیدی نداشته و خود را برای بسته شدن آماده می کنند.
در چنین اوضاعی، راهکارهای مختلفی برای مقابله با بحران ارائه می شود، از جمله افزایش داخلی سازی و ذخیره قطعات؛ با این حال این راهکارها نیز چالش های خاص خود را دارند، به خصوص افزایش ساخت داخل که سرمایه گذاری عظیم و همچنین دانش فنی و تکنولوژی خارجی را می طلبد.
با وجود اينكه محصولات وارداتی بسیار با کیفیت تر از رقبای داخلی حتی آنهایی که فول CKD هستند، بوده و سال های ابتدایی شاید کمترین مشکل برایشان پیش بیاید اما به هر حال همه این خودروها نیز به مراقبت و خدمات مناسب نیاز دارند و با شرایط پیش رو به نظر می رسد که از ماه های آینده مشکل خواب خودروهای داخلی و وارداتی در تعمیرگاه ها، برای صنعت و بازار خودرو چالشی جدید به وجود آورد.