در نهایت روز موعود فرا رسید و طبق وعده ترامپ مبنی بر اجرای دور جدید تحریم های امریکا علیه ایران، وعده ها اجرایی شد.
همان تحریم هایی که این بار با اولویت صنعت خودروسازی آغاز به کار کرد و معلوم نیست به کدام صنعت ختم می شود. تحریم هایی که شاید در روزهای ابتدایی و ساعات اولیه چندان به صنعت خودرو سخت نگذشت، اما به دریج اثرات آن در این صنعت نمود یافت و خروج شرکای خارجی کم کم آغاز شد.
حالا دور دوم تحریم های آمریکا علیه ایران که در راستای آن خروج 10 شرکت صنعتی قطعی شده است، از امروز 15 مردادماه آغاز شده و هنوز مشخص نیست آیا راه برگشتی باقی مانده یا فصل جدید فعالیت های صنعتی در راه است؟
اما در طول دو ماه گذشته، از راس دولت تا کارشناسان صنعت خودرو، اظهارات زیادی مبنی بر خوب و بد اجرای دور جدید تحریم های امریکا علیه صنعت خودروسازی مطرح کرده اند. به گونه ای که برخی از مسئولان بر این باورند اجرای تحریم های امریکایی برای صنعت خودروسازی ایران جوکی بیش نیست و برخی کارشناسان نیز بر این باورند با اجرای تحریم ها، نه تنها بازار واردات خودرو لطمه می خورد، بلکه تولیدات داخلی نیز در مسیر سرازیری قرار می گیرند و تولیدات با کاهش چشمگیری مواجه خواهد شد.
اکنون، در راستای اعلام خروج امریکا از برجام و اجرای دور دوم تحریم ها، پژو و رنو فرانسه خروج خود از صنعت خودروسازی ایران را رسما اعلام کردند و اکنون صنعت خودروسازی ایران منتظر تصمیم نهایی این دو شرکت است تا هر چه زودتر ماندن یا رفتن قطعی خود و نحوه ادامه فعالیت یا عدم همکاری با ایران را اعلام کنند.
از طرفی دیگر اعلام شده، واردات قطعات منفصله نیز از ابتدای شهریور ماه ممنوع است و دیگر هیچ قطعه خودرویی منفصله حتی از چین وارد ایران نخواهد شد. از این رو صنعت خودروسازی ایران روزهای سختی پیش رو دارد و به گفته کارشناسان و مسئولان دولتی، باید تولیدات داخلی و حمایت های دولت از کالای داخلی افزایش یابد. اما این مهم در صورتی اجرایی خواهد شد که ایران توانایی تولید و خودکفایی در بسیاری از مواد اولیه را برعهده داشته باشد و بتواند از حداکثر طرفیت خود برای صنعت خودروسازی و قطعه سازی به کار گیرد.
البته نظرات متعددی حول خودکفایی و افزایش تولیدات داخلی در صنعت خودروسازی و قطعه سازی ایران مطرح است، چرا که برخی کارشناسان بر این باروند که هنوز پتانسیل های زیادی در صنعت خودروسازی ایران وجود دارد و برخی دیگر بر این باورند با آغاز تحریم ها ماه های ابتدایی صنعت خودروسازی ایران با کاهش قابل توجهی از تولیدات داخلی مواجه خواهد شد و پس از مدتی توان ارتقا دانش فنی و رقابت با بازار های خارجی را بدست می آورد.
از سویی دیگر، بازار خودروهای داخلی و خارجی مدنظر است، چرا که در مدت اخیر به دلیل نوسانات نرخ ارز و ممنوعیت واردات خودرو به کشور، بازار خودرو به شدت ملتهب شد و تا حد زیادی قدرت خرید متقاضیان کاهش یافت. از این رو تا زمان ثبات قیمتی و تعدیل قیمت ها، باید منتظر آرامش بازار بود.
علی شکوهی- کارشناس صنعت خودرو- در همین زمینه به خبرنگار خودروکار می گوید: « در حال حاضر فضای کسب و کار ایران دچار تعلیق در فعالیت شده است، از این رو باید منتظر ماند تا تصمیم نهایی ترامپ مشخص شود و پس از آن بدانیم چه چیزی در انتظار ایران خواهد بود. اما در همین زمان، این وضعیت به مثابه اتاق تاریکی است که کسی نمی دادند در داخلش چه می گذرد؟ »
او می افزاید: « با نگاهی به شواهد موجود، مشاهده می شود که تحریم ها دوباره برگشتند و تعداد زیادی از برندها یا در حال خروج از ایران هستند و یا به زودی خارج می شوند، همچنین برخی شرکت های چینی نیز در حال خروج از صنعت خودروسازی ایران هستند.»
به گفته شکوهی، یکی از عوامل بیرونی تاثیرگذار بر صنعت خودرو ایران، تغییر نرخ ارز و افزایش سه برابری ارز از ابتدای امسال تاکنون بود که در کنار آن نیز ممنوعیت واردات خودرو نیز اعمال و باعث آشفتگی بزرگی در کسب و کار خودرو شد.»
این کارشناس ادامه می دهد:« در همین زمان، شرکت های مرتبط با واردات خودرو و صنعت خودروسازی به تعدیل نیروها روی آوردند که همین امر معظل بیکاری در این صنعت را رقم زد که در آینده ای نزدیک اثرات آن بر اقتصاد و جامعه نمود بیشتری دارد».
افزایش قیمت خودرو، کمترین آسیب به صنعت خودروسازی
شکوهی اظهار می کند:« ازابتدای امسال تاکنون عوامل متعددی بر بازار خودرو اثر گذار بودند تا در نهایت بازار کسب و کار خودرو در سال 97 را با چالش های متعددی همراه کنند که البته کوچکترین آن افزایش قیمت خودرو بوده است.»
او می افزاید: « به طور کلی، چالش هایی همچون تامین قطعات خودرو، خدمات پس از فروش برای دارندگان خودروهای خارجی و کاهش کیفیت و سرویس دهی آن ها، خیل عظیم بیکاران در صنعت خوردوسازی و قطعه سازی کشور از جمله اثرات تصمیم های اعمال شده برای صنعت خودرو ایران است که می تواند آفت های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در بر داشته باشد.»
این کارشناس صنعت خودرو در پاسخ به اینکه آینده تولیدات داخلی و ادامه فعالیت خودروسازان داخلی پس از تصمیم های بین المللی برای صنعت خودرو ایران چه خواهد شد، تاکید می کند: « در واقع خودروسازی داخلی جدای از مشکلات ذکر شده نخواهد بود، چرا که در حال حاضر برندهایی که در زمینه تولید خودرو و قطعات در کنار شرکای ایرانی فعالیت می کردند خبر خروجشان را داده و حتی برخی دیگر از شرکت ها نیز حجم بازار خودرو را در ایران کاهش داده اند که محدود شدن فعالیت ها و تولیدات در آینده را نوید می دهد.»
به گفته او، اما برخی تولیدات داخلی همچون سمند، پراید و تیبا سهم بازار بزرگ تری را بدست خواهند آورد.
شکوهی تصریح می کند: « البته در بخش تولیدات کاملا داخلی نیز، بازهم به برخی قطعات خارجی نیاز است که این امر موجب کاهش تولید خواهد شد».
او می افزاید: « با تصمیم جدید دولت مبنی بر شیفت قیمت گذاری خودرو از سوی شورای رقابت به سمت عرضه کنندگان خودرو، قطعا بازار خودروهای داخلی نیز شاهد افزایش مجدد قیمت خودرو و در مقابل تحکیم رکود خواهد شد.»
این کارشناس صنعت خودر با اشاره به اینکه کسب و کار و صنعت خودر ایران هنوز پتانسیل دارد می گوید: « بازار خودرو هنوز پتانسیل دارد، اما به طور کلی چرخ صنعت است که به دلیل مسایل به وجود آمده اقتصای به خوبی نمی چرخد و به طور کلی اقتصاد و صنعت با سستی و مواجه شده اند، اما همچنان این امیدواری وجود دارد تا باورهای درست در زمینه پتانسیل های تولید به جامعه و صنعت برگردد.»
در دور اول تحریم های امریکا علیه صنایع ایران، شرکت هایی همچون بوئینگ، جنرال الکتریک، مرسک، پژو، زیمنس و توتال از ایران خارج شدند و تعداد دیگری شرکت نیز در صف انتظار هستند که رنو نیز در این صف قرار دارد و قطعا خبر ماندن و رفتن رنو و ادامه فعالیت های این شرکت در زمینه تولید و واردات قطعات خودرویی از امروز به بعد منتشر خواهد شد.