تاریخچه تولید خودروهای برقی به سال 1898 بر میگردد که شرکت پورشه برای اولین بار اقدام به ساخت آن کرد اما تا دهه کنونی میلادی تولید این خودروها جدی گرفته نشد، تا زمانی که بحث اتمام منابع سوخت فسیلی و آلودگی کلان شهرها در دنیا مطرح شد. در دهه اخیر خودروسازان مطرح جهان تمایل بسیار زیادی به تولید خودروهای برقی پیدا کردند و بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز، در حال حاضر مبلغ 90 میلیارد دلار برای توسعه و ساخت خودروهای برقی سرمایه گذاری شده است.
اما به نظر میرسد که ایران از موج جدید ساخت خودروهای برقی جا مانده و از طرفی دولت و شرکتها هم تمایلی برای انتقال تکنولوژی و ساخت خودروهای برقی از خود نشان نمیدهند. همچنین طی سال های اخیر، هیچ اقدام مثبت قابل ملاحظهای برای ساخت، انتقال و خرید زیر ساختهای زیر ساختهای لازم در کشور انجام نشده است.
سوال اصلی اینجا است که چرا ایران مانند سایر کشورها در تکاپوی توسعه و ساخت خودروهای برقی نیست؟ و دیگر اینکه این عقب ماندگی از روند برقی سازی خودروها در دنیا چه تبعاتی در آینده برای کشور دارد؟
فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو میگوید: «دلیل اصلی عدم پیشرفت در زمینه خودروهای برقی، اقتصاد است. در حال حاضر کشورهایی در حال سرمایه گذاری و توسعه خودروهای برقی هستند که تولید ناخالص ملی و قدرت خرید آنها دست کم چهار تا پنج برابر ایران است.»
او ادامه میدهد: «این که بگوییم چرا سرمایه گذاری کشورهایی مانند آلمان و ژاپن بر روی خودروهای برقی بیشتر از ایران است، مانند این است که بپرسیم چرا وضعیت اقتصادی ایران مانند آن کشورها نیست؟ این امر ارتباط مستقیمی با اقتصاد کشورها دارد.»
این کارشناس تاکید میکند: « ساخت خودروهای برقی اصولا بسیار پر هزینه است و بر خلاف تبلیغاتی که انجام میشود، دارای استهلاک بسیار زیادی هستند. برای مثال عمر باتری این خودروها محدود است و بین هر پنج تا هفت سال باید تعویض شوند.»
یکی دیگر از عمده دلایل عدم سرمایه گذاری بر روی خودروهای برقی، داشتن منابع غنی سوخت فسیلی مانند بنزین و گاز است که باعث میشود که دولت و خودروسازان به سوی ساخت خودروهای برقی سوق پیدا نکنند.
فربد زاوه در همین رابطه میگوید: «قیمت سوخت فسیلی در ایران به اندازهای پایین است که استفاده از خودرو برقی برای مصرف کننده ایرانی صرفه جویی محسوب نمیشود و تقریبا با هزینههای خودرو بنزینی برابری میکند.»
او همچنین به نقش دولتها در سرمایه گذاری برای برقیها اشاره کرد و می گوید: «یکی از حوزههایی که جای خالی دولت در آن حس میشود، همین قسمت است. در سراسر جهان، دولتها یکی از بزرگ ترین حمایت کنندگان تولید خودروهای برقی هستند و حتی در آزاد ترین اقتصادها، وام های بلاعوض به بخش خصوص و شرکتها به منظور توسعه خودروهای برقی اختصاص میدهند. این در حالی است که در ایران دقیقا در همین بخش که دولت باید حضور داشته باشد، غایب است.»
این کارشناس تاکید میکند: «بار سنگین راه اندازی زیرساختهای خودروهای برقی بر روی دوش بخش خصوصی است اما به دلیل ریسک بالای سرمایه گذاری بر این بخش، شاهد پیشرفت بسیار کندی در این زمینه هستیم.»
فربد زاوه بر این باور است که تمامی این عوامل موجب میشود تا بخش توسعه و ساخت خودروهای برقی در ایران ناتوان بماند، و همچنین رشد کم و بازار نامناسبی داشته باشد.
او در رابطه با تبعات عدم توجه به این بخش میگوید: «این امر شاید در کوتاه مدت تاثیری نداشته باشد اما در بلند مدت موجب میشود تا شانس کم کردن فاصله خود با سایر کشورهای جهان و همچنین فرصت استفاده کردن از این تکنولوژیهای جدید را مانند بسیاری از فرصتهای دیگر از دست بدهیم.»
زاوه باور دارد که اصرار بر انجام تمامی فعالیتها به وسیله دو شرکت اصلی خودروسازی ایران، موجب کند شدن روند پیشرفت خودروسازی در ایران است.
به نظر میرسد که توسعه و پیشرفت زیرساختهای خودروهای برقی و همچنین تولید این خودروها نیاز به تغییرات اساسی از جمله تغییرات اقتصادی و تکنولوژیکی دارد. با این روند کند، به نظر نمیرسد که طی چندین سال و دهه پیش رو، ایران بتواند فاصله خود را با سایر خودروسازان جهان کم کند و به سوی تولید خودروهای برقی حرکت کند.