در حالی که رییس شورای رقابت معتقد به وجود انحصار در واردات خودرو و ترفند نمایندگیهای رسمی خودروسازان خارجی برای رقابتی جلوه دادن واردات این محصول است، معاون سازمان حمایت از رقابتی بودن این بازار سخن میگوید.
حدود دو ماه پیش رضا شیوا، رییس شورای رقابت تلویحا اعلام کرد که نمایندگیهای رسمی خودروسازان خارجی به برخی کارمندان خود مجوز واردات دادهاند تا روند واردات خودرو به کشور را رقابتی و غیرانحصاری جلوه دهند.
رییس شورای رقابت تاکید کرد که دستورالعمل فعلی واردات خودرو باعث ایجاد انحصار در بازار شده و از وزارت صنعت، معدن و تجارت خواست ظرف دو هفته نسبت به اصلاح این دستورالعمل اقدام کند، در غیر این صورت این شورا راسا به این کار اقدام خواهد کرد.
با وجود این اظهارات وزارت صنعت، معدن و تجارت اقدامی در راستای اصلاح دستورالعمل واردات خودرو انجام نداد و شورای رقابت نیز اعلام کرد به دلیل پایان دوره قبلی فعالیت این شورا و عدم تعیین ترکیب اعضا در دوره جدید فعالیت، فعلا امکان تشکیل جلسات و پیگیری موضوع انحصار در واردات خودرو را ندارد.
در چنین شرایطی معاون نظارت بر کالاهای سرمایهای و خدمات سازمان حمایت مصرفکنندگان و تولیدکنندگان، انحصار در واردات خودرو را فاقد موضوعیت دانسته و از ثبت سفارش واردات 3700 دستگاه خودرو از طریق عقد توافقنامه بین واردکنندگان غیررسمی و نمایندگیهای رسمی خبر داده است.
وحید منایی اظهار کرده "واردکنندگانی که توانایی اخذ نمایندگی رسمی ندارند میتوانند از طریق عقد توافقنامه ارائه خدمات گارانتی و وارانتی با نماینده رسمی نسبت به ثبت سفارش و واردات خودرو اقدام کنند و براساس اطلاعات موجود و به استناد دستورالعمل صادره تاکنون حدود 3700 دستگاه خودرو از طریق عقد توافقنامه بین واردکننده غیرنماینده و نماینده رسمی به حوزه ثبت سفارش وزارت صنعت، معدن و تجارت معرفی شده است".
این اظهارات در حالی است که با توجه به اظهارات رییس شورای رقابت این شبهه وجود دارد که نمایندگیهای غیررسمی که عنوان شده مجوز ثبت سفارش واردات خودرو را دریافت کردهاند، ممکن است کارمندان و وابستگان به نمایندگیهای رسمی خودروسازان خارجی باشند.
از آن سو نیز بر فرض موفقیت واردکنندگان غیررسمی برای اخذ مجوز واردات از نمایندگیهای رسمی خودروسازان خارجی، مقایسه ترکیب و وضعیت بازار خودروهای وارداتی در سال جاری نشاندهنده وجود انحصار در واردات خودرو است.
سال گذشته تا پیش از انحصاری شدن واردات خودرو در بهمن ماه، بیش از 70 درصد میزان واردات خودرو مربوط به واردکنندگان متفرقه و غیررسمی و تنها حدود 30 درصد مربوط به نمایندگیهای رسمی خودروسازان خارجی بود. این در حالی است که در پنج ماه نخست امسال حدود 17 هزار دستگاه خودرو وارد کشور شده که با فرض واقعی بودن ماهیت 3700 دستگاه خودروی ثبت سفارش شده به نام واردکنندگان غیررسمی، در خوشبینانهترین حالت (با توجه به اینکه صرف ثبت سفارش به معنای وارد شدن خودرو نیست و همچنین ثبت سفارش 3700 دستگاه خودروی یاد شده مربوط به بازه زمانی هفت ماهه از بهمن سال گذشته تا شهریور ماه امسال است) تنها حداکثر 20 درصد از واردات خودرو از سوی واردکنندگان متفرقه صورت گرفته است.
درواقع انحصاری شدن واردات خودرو موجب شده که سهم بیش از 70 درصدی واردکنندگان متفرقه از واردات خودرو در سال گذشته به کمتر از 20 درصد در سال جاری کاهش یابد. البته با توجه به سخنان رییس شورای رقابت، در واقعی بودن همین سهم 20 درصدی نیز ابهام وجود دارد.
این وضعیت در حالی است که پیش از این یک کارشناس صنعت خودرو از درآمد هنگفت برخی از نمایندگیهای رسمی خودروسازان خارجی از ناحیه استفاده از پول پیشخریداران خودرو برای واردات این محصولات به ایران خبر داده بود.
فربد زاوه اظهار کرده بود:" در حال حاضر بازدهی پول واردات یک مدل خودرو با تیراژ بالا به کشور برای شرکت واردکننده آن، حدود 500 درصد است. این به معنای آن است که شرکت واردکننده خودرو با استفاده از پول مردم، 500 درصد بهره مالی میبرد".
چندی پیش نیز رضا رحمانی - رییس کمیسیون صنایع و معادن مجلس،برخی گزارشها مبنی بر گرانفروشی شدید برخی نمایندگیهای رسمی خودروسازان خارجی در ایران را تایید کرده بود.
در چنین شرایطی امرالله امینی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است:" مشخص نیست به چه دلیلی واردات خودرو منحصر به نمایندگیهای رسمی خودروسازان خارجی شده آن هم در شرایطی که نمایندگی واردات سه برندی که 70 درصد بازار خودروهای وارداتی را تشکیل میدهند، در اختیار یک خانواده است. براساس علم اقتصاد و تجربیات گذشته، ایجاد انحصار در هر بازاری منجر به رانت و فساد میشود".