روغن سوزی از جمله معایبی است که بیشتر پیشرانه‌های احتراقی بعد از یک دوره کارکرد نسبتا طولانی، خواه ناخواه به آن دچار می‌شوند. در این مطلب قصد داریم ضمن تعریف عیب روغن سوزی و ارائه توضیحاتی درباره آن، اطلاعاتی پیرامون علائم و روش‌های تعمیر این نقص را به استحضار برسانیم. لطفا با دیجیاتو همراه باشید.
روغن موتور یکی از ارکان مهم پیشرانه‌های احتراق داخلی است که عملکرد صحیح و روان اجزای موتور را تضمین می‌کند. در صورت فقدان و یا کمبود روغن موتور، دشمن اصلی دستگاه‌های مکانیکی یعنی نیروی اصطکاک مزاحم، وارد عمل شده و خیلی زود آن وسیله را به آهن پاره‌ای غیر قابل مصرف تبدیل می‌کند.
در پیشرانه های احتراق داخلی، روغن موتور توسط پمپ روغن (اویل پمپ) از سمت کارتر به سوی منافذ و مجاری مخصوص ارسال شده تا کارکرد روان اجزای حساسی نظیر: یاتاقان‌های ثابت و متحرک میل لنگ، میل بادامک، پیستون‌های درون سیلندر و... به مخاطره نیافتد.
سطح روغن پیشرانه بایستی همواره در یک بازه مشخص که توسط شاخص (گیج) روغن قابل رویت است، قرار داشته باشد. نباید اجازه داد هیچ عاملی از جمله نشتی و یا روغن سوزی سطح روغن موتور را کاهش دهد.
روغن سوزی چیست؟
روغن پیشرانه صرفا مجاز است که درون منافذ و مجاری ویژه تردد کند؛ در صورتی که این روغن از مدارات مختص خود خارج شود، احتمال وقوع دو نوع رخداد وجود خواهد داشت؛ اول نشتی روغن و دوم روغن سوزی. تکلیف نشتی روغن که مشخص است و می‌توان آثار آن را با چشم مشاهده کرد و نسبت به رفع آنها در تعمیرگاه اقدامات لازم را به عمل آورد.
اما روغن سوزی چه زمانی رخ می‌دهد؟ هنگامی که روغن به هر طریقی وارد محفظه احتراق سیلندر شده و همراه مخلوط سوخت و هوا شروع به سوختن کند، با پدیده ناخوشایند روغن سوزی در موتور مواجه هستیم.
از جمله مهم‌ترین نشانه‌های روغن سوزی می‌توان به کاهش سطح روغن پیشرانه، خروج دود مایل به آبی رنگ از اگزوز، وجود دوده نسبتا چرب در انتهای لوله اگزوز و روغنی شدن سر شمع‌ها اشاره کرد. در این بین بارزترین نشانه سوختن روغن موتور، خروج دود آبی رنگ از لوله اگزوز است که البته شاید در شرایط عادی کارکرد موتور چندان مشهود نباشد.
به جهت اطمینان از وجود عیب روغن سوزی در موتور بایستی پس از گرم شدن پیشرانه، دور موتور را تا حد نسبتا زیادی ( 4 هزار به بالا) در حالت درجا افزایش داد؛ چراکه در وضعیت پُرگاز، دود آبی رنگ با شدت و وضوح بیشتری از لوله اگزوز خارج شده و راحت‌تر می‌توان آن را تشخیص داد.
اصولا روغن سوزی در موتور از دو بخش ناشی می‌شود؛ اولین مورد نفوذ روغن از سمت سوپاپ‌ها به داخل محفظه سیلندر است. در این حالت معمولا خروج دود آبی رنگ از اگزوز فقط در ابتدای کار و هنگام سرد بودن موتور مشاهده شده اما پس از مدتی و با گرم شدن پیشرانه، انتشار دود آبی رنگ نیز متوقف می‌شود.
در اینجا منشاء روغن سوزی به معیوب بودن کاسه نمد آب بند سوپاپ یا لاستیک ساق سوپاپ باز می‌گردد. برای رفع این مشکل کافیست تا سرسیلندر دمونتاژ شده و پس از تعویض لاستیک ساق سوپاپ‌ها و آب بندی کزدن سوپاپ‌ها، دوباره در سر جای خود نصب گردد. البته اکثر تعمیرکاران به جهت اطمینان از عدم بروز مجدد روغن سوزی، پس از تعمیر سرسیلندر به سراغ رینگ و پیستون‌های موتور نیز رفته و آنها را هم تعویض میکنند.
در صورتی که انتشار دود آبی رنگ در همه حال و نه فقط حین سرد بودن پیشرانه رخ بدهد، به احتمال قریب به یقین روغن سوزی از ناحیه رینگ‌ها، پیستون‌ها و دیواره سیلندر نشات می‌یابد.
در چنین موقعیتی، تعمیرکار بدون پیاده کردن کامل موتور از روی اتاق خودرو، صرفا اقدام به تعویض رینگ‌ها و پیستون‌ها می‌کند. لازم به ذکر است که اگر پیشرانه خودرو همانند موتورهای پژو 405 و پژو 206 تیپ 2 و 3 از نوع سیلندر تر باشد، در این صورت بوش‌های سیلندر نیز همراه با رینگ و پیستون تعویض خواهند شد.
همچنین اگر پیشرانه از نوع سیلندر خشک (بوش جدانشدنی) نظیر پراید و پژو 206 تیپ 5 باشد، در صورت آسیب دیدن سطح داخلی دیواره سیلندرها، بایستی بلوک موتور به طور کامل از روی خودرو پیاده شده و به جهت رفع عیب راهی کارگاه تراشکاری گردد. در این حالت هزینه تعمیرات و دستمزد استادکار بسیار بیشتر خواهد بود.
گاهی اوقات امکان دارد به دلیل معیوب بودن واشر سرسیلندر، روغن به درون محفظه سیلندر راه پیدا کرده و شروع به سوختن نماید؛ در این وضعیت مشکل روغن سوزی صرفا با تعویض واشر سرسیلندر رفع خواهد شد؛ البته احتمال بروز این مورد نسبت به دو حالت دیگر بسیار کمتر است.
در پایان توصیه می‌شود از روغن استاندارد ومورد تایید کارخانه سازنده در پیشرانه خودروتان استفاده کرده و در بازه های زمانی معین و حتی پیش از موعد، روغن موتور و فیلتر آن را تعویض نمایید. این کار برای سلامت پیشرانه و افزایش طول عمر مفید آن بسیار موثر خواهد بود.