براساس دستورالعمل جدید، علاوه بر خودروهای بنزینی که مشمول افزایش ۱۵ تا ۴۰ درصدی تعرفه‌ی گمرک شدند؛ خودروهای هیبریدی نیز با عوارض گمرکی جدید و ۱۱ برابر بیشتر از قبل، وارد ایران خواهند شد.
درحالی‌که همه مسئولان و دست‌اندرکاران از تلاش خود برای بهبود وضعیت آلودگی هوا در کلان‌شهرهای کشور سخن به میان می‌آورند؛ اما تصمیمات دولت و به‌خصوص وزارت صنعت معدن و تجارت با این سخنان و ادعاها هیچ‌گونه سنخیتی ندارد. کافی است بدانید که بر اساس دستورالعمل جدید واردات خودروهای خارجی، تعرفه‌ی واردات خودروهای هیبریدی ۱۱ برابر یا به عبارتی ۱۰۰۰ درصد افزایش یافته است.
حال این سؤال بزرگ مطرح می‌شود که اگر به دنبال بهبود وضعیت هوای کشور هستیم چگونه اجازه‌ی تردد به بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آلودگی در کشور یعنی خودروهای غیر استاندارد داده می‌شود؛ اما خودروهای پاک مانند هیبریدی‌ها که کمترین میزان مصرف سوخت با بالاترین سطح استاندارد را دارا هستند باید با تعرفه‌های نجومی وارد کشور شوند؛ تعرفه‌هایی که تمایل معدود افرادی را که پیش از این به خرید خودروهای پاک گرایش داشتند نیز از بین می‌برد. یک بار دیگر اتفاقات چند ماه گذشته را با هم مرور کنیم.
دولت تیرماه سال جاری سامانه ثبت سفارش خودرو را به دلایل نامعلوم مسدود کرد. در طول این ۶ ماه، به واسطه برهم خوردن عرضه و تقاضا قیمت خودروهای خارجی سر به فلک کشید و بین ۱۰ تا ۵۰ درصد افزایش قیمت در این حوزه مشاهده شد. اما ابتدای هفته‌ی جاری بالاخره دستورالعمل جدید واردات خودرو از سوی دولت ابلاغ شد. جدا از افزایش تعرفه‌های خودروهای بنزینی که فعالان این بازار از پیش انتظار آن را می‌کشیدند؛ آن چه باعث حیرت همگان شد تغییر عجیب و باورنکردنی در تعرفه واردات خودروهای هیبریدی است که همه را انگشت به دهان کرد و بازار خودرو را به شوک برد.
تا پیش از این دولت به دلیل مصرف پایین سوخت و آلایندگی اندک خودروهای هیبریدی، به‌عنوان تشویقی برای واردات و استفاده از این خودرو تنها ۴ درصد تعرفه‌ی واردات برای آن‌ها در نظر گرفته بود. اما حالا با تغییر قوانین این رقم به حداقل ۴۵ درصد و در مواردی حتی به ۱۰۰ درصد نیز رسیده است. اگر فرض بگیریم همه خودروهای هیبریدی مشمول ۴۵ درصد حقوق گمرکی قرار بگیرند، یعنی در قانون جدید حقوق ورودی این دست خودروها ۱۰۰۰ درصد افزایش یافته است و با این روند باید منتظر جهش خیره‌کننده‌ی قیمت این خودروهای پاک در بازار باشیم.
در خارج از کشور به دلیل تکنولوژی بالاتر و هزینه‌های بیشتر باتری‌های این خودروها، قیمت نسخه‌ی هیبریدی چند هزار دلار بیشتر از نسخه‌ی بنزینی است. اما به واسطه‌ی تعرفه‌ی به‌مراتب کمتر این خودروها در مقایسه با بنزینی‌ها، قیمت هیبریدی‌ها تا پیش از این از نسخه‌های بنزینی خود به‌مراتب کمتر بود. به‌عنوان مثال نسخه‌ی هیبریدی هیوندای سوناتا در فول‌ترین نسخه‌ی خود با قیمت ۱۹۰ میلیون تومان معامله می‌شد؛ درحالی‌که همان زمان نسخه‌ی بنزینی این خودرو در مدل پایه و غیر فول، حداقل با قیمت ۲۰۰ میلیون تومان به فروش می‌رفت. در برخی خودروهای دیگر مانند لکسوس سری NX، این اختلاف قیمت به ۳۰ تا ۴۰ میلیون تومان نیز می‌رسید.
چند سالی است که تمایل مردم در داخل کشور نیز به این خودروهای هیبریدی بیشتر شده و به واسطه مصرف اندک تا یک‌سوم مدل تمام بنزینی، گرایش روزافزونی از سوی مردم ایران به خرید این خودروهای پاک وجود داشت. اقبالی که با سیاست‌های نسنجیده‌ی و منفعت‌طلبانه‌ی وزارت صنعت معدن و تجارت، ادامه نخواهد داشت.
این موضوع در حالی رخ داده است که همواره تلاش جهت بهبود وضعیت آلودگی هوا در سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از سیاست‌های کلان کشور شناخته شده و مشوق‌هایی نیز در این زمینه در نظر گرفته شده بود. مسئولان بارها از لزوم حمایت از واردات خودروهای پاک به کشور گفتند و استفاده از این خودروها در ناوگان حمل و نقل عمومی کلان‌شهرهایی همچون تهران را راهکاری مهم در جهت کاهش آلودگی هوا اعلام می‌کردند. کافی است ۱ سال به عقب برگردیم، دی‌ماه سال ۹۵ بود که شهرداری تهران از ۲۰۰ دستگاه تاکسی هیبریدی رونمایی کرد و از تلاش خود برای ورود و به‌کارگیری تعداد بیشتری از این دست خودروها تا سال ۱۴۰۰ خبر داد. چند روز پیش نیز خبری در زومیت منتشر شد مبنی بر ورود ۵۰۰۰ دستگاه خودروی الکتریکی به ناوگان حمل و نقل شهری تهران در سال آینده. پلیس نیز اعلام کرد در ناوگان خود از خودروهای پاک و هیبریدی بهره خواهد برد.
اما با تمام این تفاسیر، تصمیم دولت به حداقل ۱۱ برابر کردن تعرفه‌ی واردات هیبریدی‌ها نه‌تنها با گفته‌های مسئولان همخوانی ندارد؛ بلکه کاملا در تضاد با هدف‌گذاری‌های نهادها و دستگاه‌های دولتی است.
رضا عباسی، کارشناس صنعت خودرو، در این زمینه معتقد است:
درحالی‌که آلودگی هوا در کلان‌شهرها بیداد می‌کند و تعداد روزهای پاک در تهران هر سال رو به کاهش است، تعرفه‌های جدید اعلام‌شده برای خودروهای هیبریدی، عملا خریداران و بازار را به سمت خودروهای بنزینی و افزایش آلایندگی سوق می‌دهد و این اتفاق بسیار عجیبی است. در همین یکی دو هفته‌ی گذشته چندین روز در تهران و کلان‌شهرهای دیگر به خاطر آلودگی زیاد هوا تعطیل شده و باید این سؤال جدی از مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت پرسیده شود که با کدام استدلال و منطقی با دست خودتان مردم را به سمت استفاده از خودروهای بنزینی و آلاینده هل می‌دهید؟
عباسی، میزان تعرفه‌ی کمتر واردات خودروهای هیبریدی تا پیش از این را به‌عنوان مشوقی در جهت فرهنگ‌سازی و هدایت مردم به سمت استفاده از خودروهای پاک دانست و از مسئولان دولتی و به‌خصوص وزات صنعت درخواست کرد مبنای تصمیم‌گیری برای افزایش ۱۰۰۰ درصدی تعرفه‌ی واردات خودروهای هیبریدی را اعلام کنند؛ آن‌هم در شرایطی که خودروهای بنزینی تنها مشمول افزایش حداکثر ۳۰ درصدی در حقوق گمرکی و ورودی شده‌اند. وی در ادامه افزود:
کاملا مشخص است که این نوع تعرفه‌بندی تنها خودروهای هیبرید را در بازار هدف قرار می‌دهد و شرایط رقابتی این خودروها در بازار را عملا از بین خواهد برد. طبیعی است در چنین شرایطی مردم دیگر تمایلی به خرید خودروهای هیبریدی نخواهند داشت.
در کنار افزایش باورنکردنی قیمت خودروهای خارجی و ایجاد حباب قیمتی، یکی از اصلی‌ترین دستاورد‌های!! تصمیم یک‌شبه‌ی وزارت صنعت در توقف ثبت سفارش واردات خودروهای خارجی، همین آسیب به بازار خودروهای هیبریدی است. امیدواریم مسئولان وزارت صنعت معدن و تجارت هرچه سریع‌تر نسبت به بیان دلایل خود برای این تصمیم عجیب اقدام کنند.
نظر شما درباره تعرفه‌های جدید واردات خودرو چیست؟ آینده بازار خودروهای خارجی در کشور را چگونه می‌بینید؟ به نظر شما قیمت خودروهای بنزینی و هیبریدی باز هم افزایش خواهد یافت؟