قرارداد رنو و سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) تابستان امسال در شرایطی به امضا رسید که این خودروساز فرانسوی قصد دارد در اوایل سال ۲۰۱۸ میلادی (زمستان امسال)، وارد فاز اجرایی و تولید محصولات جدید در کشور شود. ازآنجاکه قرارداد رنو شرایط خاص خود را داشته و به‌نوعی حکم حضور مستقل این خودروساز را در ایران دارد، چند پرسش و ابهام در مورد فعالیت جدید این شرکت در کشور ایجاد شده و برخی از این موارد حتی نگرانی‌هایی را مبنی‌بر درست اجرا نشدن قرارداد موردنظر پدید آورده است.
طرح بلندمدت رنو در ایران
«دخالت‌های احتمالی دولت در قرارداد رنو»، «دلیل حضور مستقل رنو در ایران»، «محدوده قیمتی خودروهای جدید رنو»، «رقابت با پژو» و همچنین «نقش سیاست‌های دولت آمریکا در سرنوشت قرارداد رنو»، از جمله پرسش‌ها و چالش‌هایی به‌شمار می‌روند که خودروساز فرانسوی برای فعالیت در ایران با آنها روبه‌روست. از همین رو «دنیای‌‌اقتصاد» گفت‌و‌گویی کوتاه را با پاسکال فلتن مدیر منطقه‌ای رنو در ایران، انجام داده و ابهامات و پرسش‌های موردنظر را با وی در میان گذاشته است. فلتن در این گفت‌و‌گو پاسخ‌هایی کلی داده و چندان وارد جزئیات نشده است، با این حال می‌توان از اظهاراتش این طور نتیجه گرفت که رنویی‌ها برنامه‌ای گسترده برای بازار ایران در نظر گرفته و قصد دارند ضمن رقابت در آن، محصولاتی در رده‌های قیمتی مختلف تولید و در اختیار مشتریان ایرانی قرار دهند.
اما در بین پرسش‌ها و ابهامات مطرح شده، مساله دخالت‌های احتمالی دولت در روند اجرایی قرارداد رنو، نگرانی‌هایی را مبنی‌بر پیاده نشدن سیاست‌ها و فرهنگ جهانی خودروساز فرانسوی در ایران، ایجاد کرده است. این نگرانی‌ها از این جهت است که بیم آن می‌رود با توجه به سهم ایدرو در قرارداد رنو، اجرای آن در مسیری نامناسب پیش برود. به‌عبارت بهتر، چون قرار است رنو به‌عنوان رقیب خودروسازان داخلی در ایران فعالیت کند و ایدرو یکی از سهامداران آنها است، این نگرانی وجود دارد که در صورت اوج‌گیری خودروساز فرانسوی، ترمز آن از سوی دولت کشیده شود.
کارشناسان بر این باورند که اگر رنو بتواند این موضوع را کنترل کرده و استقلال خود را در شرایط مختلف حفظ کند، می‌تواند به‌عنوان یک قطب جدید در خودروسازی و بازار ایران مطرح و سهم قابل‌توجهی از تقاضا را به‌دست بیاورد. البته قطعا رنویی‌ها کار سختی در این مسیر خواهند داشت، چه آنکه خودروسازان داخلی به‌نوعی حکم فرزندان ارشد ایدرو را دارند و بسیار بعید است این سازمان اجازه دهد برندی خارجی (حتی رنو به‌عنوان شریکش) در روند تولیدی آنها اخلال ایجاد کند.
اما پرسش مهم دیگری که درباره رنو مطرح می‌شود، دلیل حضور مستقل این شرکت در ایران است. همان طور که پاسکال فلتن مدیر منطقه‌ای رنو در ایران نیز عنوان کرده، این شرکت می‌خواهد کل زنجیره تولید، فروش و خدمات پس از فروش محصولات جدیدیش را در کشور خود به‌دست گیرد. در واقع مدلی که رنو برای دور جدید فعالیت‌های خود در ایران لحاظ کرده، «حضور مستقل» است؛ به‌نحوی‌که این شرکت قصد دارد بدون مشارکت با خودروسازان داخلی و با مدیریت خود، در صنعت خودرو کشور حضور یابد. این خودروساز فرانسوی عملا کسب و کاری مستقل را در خودروسازی کشور به راه خواهد انداخت تا الگوی جهانی خود را در یکی از بزرگ‌ترین بازارهای خاورمیانه نیز پیاده کرده باشد.الگوی جهانی رنو اما در واقع سرمایه‌گذاری مستقیم این خودروساز در بازارهای نوظهور است؛ به‌نحوی‌که رنویی‌ها به روش‌های مختلف از جمله خرید کارخانه‌های ورشکسته خودروسازی یا حتی احداث سایت‌های جدید در برخی کشورها، فعالیت خود را به‌صورت مستقل پیش می‌برند.حالا رنو می‌خواهد به‌واسطه قراردادی که با سازمان گسترش منعقد کرده و با تکیه بر استقلال مدیریتی، تجربه‌های موفق خود در کشورهایی مانند ترکیه، برزیل و رومانی را در ایران نیز تکرار کند.
اما از استقلال رنو که بگذریم، مساله دیگر به محدوده قیمتی محصولات جدید این شرکت در ایران مربوط می‌شود. آن طور که رنویی‌ها اعلام کرده‌اند، این شرکت قصد دارد در محدوده‌های قیمتی مختلف، محصولاتی را به بازار ایران عرضه کند. بر این اساس، تا به امروز تولید و عرضه سه محصول رنو شامل سیمبول، داستر و کوئید به ایران تقریبا قطعی شده و در این بین، کوئید می‌تواند برگ برنده خودروساز فرانسوی در بازار خودرو کشور باشد. این محصول ظاهرا با قیمتی زیر ۴۰ میلیون تومان روانه بازار ایران خواهد شد و رنو امیدوار است بتواند آن را با مشارکت یکی از دو خودروساز بزرگ کشور به تولید برساند. در مورد داستر و سیمبول نیز مسوولان رنو عنوان کرده‌اند که مدل‌های جدید این دو خودرو را در ایران به‌صورت اختصاصی تولید و عرضه خواهند کرد. به‌عبارت بهتر، سیمبول و داستر تولیدی در ایران، در هیچ سایت دیگر رنو تولید نخواهند شد و بنابراین می‌توان روی صادرات آنها به بازارهای جهانی رنو امیدوار بود.
با توجه به اینکه رنویی‌ها قصد حضور مستقل در ایران را دارند، نحوه قیمت‌گذاری محصولات شان، یک شاخص اساسی برای تضمین موفقیت آنها در بازار خودرو کشور به‌شمار می‌رود و طبعا اگر بتوانند محصولاتی با کیفیت و در عین حال دارای قیمت مناسب را عرضه کنند، سهم قابل‌توجهی از بازار را تصاحب خواهند کرد. این موضوع اما در ماجرای رقابت آنها با پژو نیز به شدت اثرگذار است، چه آنکه در بازار خودرو ایران نیز مثل سایر بازارها، قیمت و کیفیت محصولات، مولفه‌های اصلی در جذب تقاضا به‌شمار می‌روند. بنابراین رنو این فرصت را دارد تا با عرضه محصولاتی تا حد امکان با کیفیت و دارای قیمت پایین، رقابتی نزدیک را با هموطنش پژو در پیش بگیرد. در حال حاضر پژو اصلی‌ترین بازیگر بازار خودرو ایران به حساب می‌آید و با توجه به قراردادی که با ایران خودرو منعقد کرده، قصد دارد همچنان خود را در این سطح نگه دارد و سهمی بزرگ از بازار خودرو ایران را در دست داشته باشد. با این حال رنو که سودای تولید نیم میلیون دستگاهی در ایران را در سر می‌پروراند نیز به دنبال رقابت نزدیک با پژو و حتی جا گذاشتن هموطنش است.در این شرایط باید منتظر ماند و دید طی سال‌های آینده، کدام‌یک از این دو خودروساز فرانسوی می‌توانند نقش اول را در خودروسازی و بازار ایران ایفا کنند.
اما ابهام مهمی که طی چند وقت اخیر دامان قراردادهای خارجی خودروسازی ایران از جمله رنو را گرفته، مواضع ضد برجامی و تند دولت ایالات‌متحده آمریکا است. دونالد ترامپ چندی پیش با حمله به برجام، مهلتی نسبتا کوتاه را برای بررسی دوباره این سند بین‌المللی در کنگره آمریکا تعیین کرد تا نگرانی‌هایی مبنی‌بر خروج این کشور از توافق هسته‌ای و برجام ایجاد شود. هرچند ترامپ با واکنش‌هایی منفی در این مورد روبه‌رو و اتحادیه اروپا خود را پایبند به برجام اعلام کرد، اما به هر حال نمی‌توان از اثرات منفی خروج احتمالی آمریکا از برجام، بر قراردادهای خارجی خودروسازی ایران غافل شد. در این شرایط اما رنویی‌ها ظاهرا رفتاری دوپهلو را در پیش گرفته‌اند، به نحوی که از یکسو بر اجرای قرارداد و فعالیت در ایران صحبت به میان می‌آورند و از سوی دیگر صحبت از پایبندی به قوانین بین‌المللی می‌کنند. در واقع رنو اگرچه به جد قصد ماندن در ایران و گسترش فعالیت خود را دارد، با این حال مسوولان این شرکت بر این نکته نیز تاکید می‌کنند که قوانین بین‌المللی را مراعات خواهند کرد. با این حساب، احتمال اینکه رنو در صورت تحت فشار قرار گرفتن از سوی آمریکایی‌ها، تغییر و تحولاتی را در روند اجرایی قرارداد خود با ایدرو ایجاد کند، منتفی نیست. این البته در حالی است که در مجموع فعلا به‌نظر نمی‌رسد مشکل خاصی بر سر راه فعالیت رنو در ایران وجود داشته باشد.
مدیر منطقه‌ای رنو:
از رقابت در ایران استقبال می‌کنیم
مریم رضایی / خبرنگار اعزامی به پاریس
با اینکه دولت ایران سهم اندکی در دو شرکت ساپیا و ایرانخودرو دارد، اما در این دو شرکت تصمیم‌گیر اصلی محسوب می‌شود؛ به‌طوری‌که اعضای هیات‌مدیره و حتی مدیرعامل این شرکت‌ها به‌نوعی منصوب دولت هستند. حال در قرارداد رنو با سازمان گسترش نیز هرچند سهم دولت اندک است، اما بیم آن می‌رود که روند فعالیت دولت در دو شرکت ایران خودرو و سایپا در شراکت با رنو تکرار شود؛ بنابراین این سوال مطرح است که آیا شما در شراکتتان با سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران نگرانی بابت دخالت دولت در برنامه‌هایتان ندارید؟
رنو شریک استراتژیک صنعت خودروی ایران است. این یعنی در طول ۱۴ سال فعالیت بی‌وقفه ما در ایران، همواره روابط مثبتی با وزارت صنعت داشته‌ایم. به‌علاوه، استراتژی جهانی شرکت رنو با شرایط دولت ایران همخوانی دارد. به‌عنوان مثال، می‌توانم به بومی‌سازی، انتقال تکنولوژی و ... اشاره کنم. ما معتقدیم در آینده تفاهم و تعهدات دوجانبه را ادامه خواهیم داد. به علاوه، گروه رنو تجربه مشارکت دولتی با خود دولت فرانسه را هم دارد.
۱۲ سال پیش حضور رنو در ایران در قالب قرارداد x۹۰ یا پلت‌فرم مشترک شکل گرفت، بدین معنا که خودروسازهای داخلی با همکاری و نظارت رنو بر پلت‌فرم این شرکت به تولید محصولاتی تا به امروز پرداخته‌اند. به این ترتیب این سوال هم‌اکنون مطرح است که رنو با توجه به حضور قبلی خود در ایران چرا این بار متفاوت از قبل در ایران حضور یافته و قصد دارد که مستقل از خودروسازان کشورمان به تولید محصول بپردازد؟
برای ما، مستقل بودن یعنی اینکه می‌خواهیم هدایت کل زنجیره ارزش را در دست داشته باشیم. رنو می‌خواهد در کل زنجیره ارزش در ایران حضور داشته باشد، چون این باعث می‌شود کلیه استانداردهای رنو را از نظر کیفیت و جلب رضایت مشتری اجرایی کنیم. این به آن معنا نیست که ما از تجربیات قبلی در ایران ناراضی هستیم، بلکه می‌خواهیم کارهای بیشتری انجام دهیم. همان‌طور که در برنامه میان‌مدت گروه رنو توسط کارلوس گوسن، مدیرعامل رنو توضیح داده شد، شرکت ما طرحی بلندمدت برای حضور در ایران دارد و مطمئنا به‌دنبال توسعه کسب‌وکارمان هستیم. قرارداد جدید قدمی محکم در راستای این سیاست است.
به قیمت محصولات ارائه شده از سوی رنو در ایران می‌پردازیم. بسیاری از مشتریان ایرانی توقع داشتند که بعد از توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌ها محصولاتی با قیمت و کیفیت مناسب به بازار عرضه شود حال آنکه خودروهای پسابرجامی که تاکنون به بازار عرضه شده‌اند، قیمتی بالای ۵۰ میلیون تومان دارند. پرسش اینجاست که رنو چه برنامه‌ای برای بازار ایران دارد و اینکه می‌تواند پاسخگوی تقاضای مشتریان در زمینه عرضه محصولاتی در رنج قیمتی پایین باشد؟ رنو قصد دارد انواع محصولات را برای برطرف کردن نیازهای مشتریان مختلف در ایران ارائه کند؛ از خودروهای نسبتا ارزان گرفته تا خودروهای لوکس. هدف ما این است که در هر بخش محصولی داشته باشیم تا به نیازهای مشتریان مختلف پاسخ دهیم.
با توجه به میزان واردات محصولات رنو در ایران که هم‌اکنون مقام اول را در بازار وارداتی‌ها کسب کرده و همچنین ارائه برنامه تولید ۵۰۰ هزار دستگاهی خودرو از سوی این شرکت این سوال مطرح می‌شود که آیا شما در پی این هستید که جایگزین رقیب خود یعنی پژو، در ایران شوید؟ما سعی می‌کنیم یک برنده در ایران باشیم، نه یک جایگزین. کاری که در این راستا می‌توانیم انجام دهیم این است که کیفیت بهتر و قیمت بهتر ارائه کنیم. در نهایت این مشتری است که تصمیم می‌گیرد. ما از رقابت در کل دنیا، از جمله در ایران استقبال می‌کنیم، چون معتقدیم به رشد ما کمک می‌کند و در نهایت مشتری برنده نهایی این رقابت خواهد بود.
اظهارات ضدبرجامی دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا بسیاری از خودروسازان خارجی حاضر در ایران را به واکنش واداشت. یکی از افرادی که سریعا در این مورد اظهارنظر کرد کارلوس گوسن مدیرعامل رنو - نیسان بود که بر پایبندی این شرکت به سیاست‌های جهانی در مورد ایران تاکید کرد. حال این سوال مطرح است که تاثیر سیاست‌های آمریکا بر قراردادهای دوجانبه با ایران چه خواهد بود؟ و اینکه آیا ممکن است این سیاست‌ها در نهایت به خروج رنو از ایران منجر شوند؟رنو یک بار و طی ۱۴ سال فعالیت بی‌وقفه‌ای که در شرایط سخت اقتصادی در ایران داشت، تعهدات خود را به حضور بلندمدت ثابت کرده است. استراتژی رنو این است که فارغ از مسائل سیاسی، هر کجا تقاضای مشتری وجود داشت به انجام کسب‌وکار بپردازد، تولید مسوولانه داشته باشد و خودروهایی با بهترین کیفیت به مشتری ارائه کند. در ضمن، ما همزمان با ادامه فعالیت‌هایمان، به کلیه قوانین بین‌المللی هم احترام می‌گذاریم.