واردات بی برنامه خودرو به دست افراد متفرقه می تواند بازار خودرو را وارد یک هرج و مرج بی سابقه کند.
بحث آزاد سازی واردات خودرو توسط هر آنکه بتواند، یکی از بحث های روز بازار خودروی ایران شده است. از یک طرف خانواده های سرمایه داری وجود دارند که سال هاست از این سرمایه های آبا اجدادی خود در بازار خودرو سودها برده اند و مطمئنا از واژه آزاد سازی انحصار چندان خوششان نمی آید.
در طرف دیگر دولتی ها و بخشی از بدنه بازار خودرو وجود دارند که برداشته شدن انحصار واردات را به بهانه ایجاد رقابت بسیار خوب دانسته و این مهم را به نفع مردم می دانند.
سعید مدنی مشاور خودرویی وزیر صنعت، معدن و تجارت از معدود افرادی است که می گوید حد وسط را نگه داریم تا از حول حلیم به ته دره ای غیر قابل برگشت که پر از هرج و مرج است پرت نشویم. گفت وگوی زیر نقطه نظرات وی در مورد انحصار واردات خودرو است که با هم می خوانیم:
جناب آقای مدنی با تشکر از وقتی که در اختیار پرشین خودرو قرار دادید. لطفا ابتدا نظر خود را در مورد بازار انحصاری خودرو در کشور بفرمایید.
با سلام و تشکر از وقتی که در اختیار بنده قرار دادید. اول باید ببینیم این انحصار بیان شده در بازار خودرو، آیا واقعا انحصار است و یا تعریفش می شود چیز دیگری. واقعیت این است که یکسری قوانین و ضوابط بیش از 25 سال پیش یعنی در زمان وزارت آقای نژاد حسینیان نیز وجود داشت که شرط واردات خودرو را در ایجاد خدمات پس از فروش آن در داخل اعلام می کرد.
اگر منظور دوستان از کلمه انحصار در بازار خودرو همین قانون است که این از نگاه من انحصار نبوده و نیست یعنی اگر می گویند اینکه هر کسی طبق قانون با ایجاد خدمات پس از فروش در داخل، ثبت سفارش کرده و یک یا چند برند خودرو را وارد می کند؛ این انحصار نیست این متن قانون واردات کشور در حوزه خودرو است.
برخی عقیده دارند نباید شرطی برای واردکننده خودرو قائل شد و بهانه این نظر را هم ایجاد رقابت در بازار خودرو می دانند.
این دیدگاه که بیاییم درهای واردات خودرو را باز کرده تا هر شخصی بتواند با وارد کردن 4 خودرو بشود وارد کننده و هیچ کاری هم برای خدمات پس از فروش همان 4 خودرو نیز نکند، دیدگاه خطرناکی است چون نتیجه آن می شود یک هرج و مرج واقعی که هیچ کس توان حل و فصل آن را نخواهد داشت.
پس باید چه کرد؟
از نگاه بنده هر کسی که بتواند خودرو وارد کرده و همزمان خدمات پس از فروش و خدمات تعمیرگاهی نیز به خریداران ارائه دهد؛ می تواند یک واردکننده باشد اما به جز این تنها یک خراب کننده بازار و از بین برنده یک برند معروف خودرو بیش نخواهد بود.
ایجاد خدمات پس از فروش در همان ابتدای امر که بازار هنوز روی خود را به برند مورد نظر نشان نداده شاید ریسک زیادی داشته باشد که در آخر تنها موجب افزایش ضرر واردکننده شود. آیا این اتفاق را نیز می توان مدیریت کرد؟
واردکننده که توان ندارد اصلا وارد این حوزه نشود بهتر است اما شاید از جهت ریسک ابتدای ورود بتوان کار دیگری نیز کرد مثلا می توانند از امکانات شرکت های خدمات پس از فروش خودروسازان بزرگ کشور مانند ایران خودرو، سایپا و زامیاد در ابتدای ورود استفاده کنند البته با بستن یک قرار داد که همه چیز آن معلوم و مشخص باشد. برای ابتدای کار هم می توان این کار را انجام داد اما به هر حال باید به صورت انحصاری نیز این خدمات ایجاد شود.
آیا تنها ایجاد یک دفتر خدمات پس از فروش و یک تعمیرگاه برای اینکه یک برند خودرویی وارد کشور شود کفایت می کند؟
100درصد خیر. واردکنندگان در کنار ایجاد خدمات پس از فروش باید بر روی آموزش نیروی انسانی قابل اتکاء نیز سرمایه گذاری کنند تا در ادامه فعالیت با مشکل روبه رو نشوند. یک خودرو نیاز به کارشناسان و تعمیرکارانی دارد که تمام زوایای آن برند خودرویی را شناخته و از کوچک ترین تا بزرگترین مشکلات تعمیراتی را بتوانند حل کنند.
آیا می توانیم در حوزه واردات مثالی قابل تعمل بزنیم که در حوزه خدمات نیز موفق بوده باشد؟
بله. زاگرس خودرو و برند پروتون بهترین مثال برای واردات خودرو به داخل ایران هستند. در آن سال که پروتون قصد حضور در بازار ایران را داشت، زاگرس خودرو ابتدا خدمات پس از فروش را در ایران ایجاد کرد و سپس خودروهای پروتون را راهی بازار کشور کرد که این اتفاق موجب شد کمترین مشکل در مورد فروش پروتون به وجود آید.
آیا با آزاد سازی واردات خودرو می توان امیدی به بهبود وضع بازار خودرو در داخل داشت؟
واقعیت این است که سیاست کلی کشور همسو با واردات است و نه صادرات و بنابراین با این وضع باید بهترین قوانین را برای واردات بهترین ها تدوین کنیم. چنانچه به قراردادهای جدید خودروسازان خارجی با کشورمان توجه کنید خواهید دید که این برندهای معروف نیز نگاه ویژه ای به بحث خدمات پس از فروش دارند بنابراین؛ چنانچه همین برندها و تازه واردهای دیگر با خدمات قوی وارد بازار ایران شوند و در کنار آن واردکننده نیز به این قانون احترام گذاشته و بهترین خدمات را ارئه دهد، می توان به بهتر شدن وضع بازار خودرو امیدوار بود.
این حرف را که می گویند با برداشتن این شرایط انحصاری، بازار رقابتی می شود و این به نفع مردم نیز خواهد بود را قبول دارید؟
چنانچه با تمام شرایطی که بنده عرض کردم عملی شود، بله رقابت بوجود می آید اما؛ مسئله مهمی در بحث خودرو وجود دارد و آن اینکه خودروسازان ما همگی تحت حمایت بی قید و شرط دولت هستند و تا وقتی این حمایت ها وجود دارد باید به سوی ساخت خودروهای با کیفیت حرکت کنند. اگر این مهم انجام نشود و فضای رقابتی ایجاد شود؛ بسیاری از خودروهای تولیدی فعلی این خودروسازان محکوم به حذف از گردونه تولید خواهند بود بنابراین باید تا وقت هست کمی تغییر در برنامه های خود اعمال کنند.
به عنوان آخرین سئوال، نقش دولت در این تغییر چیست؟
باید قبول کنیم که دولت در حوزه خودرو از نظام حمایتی استفاده می کند و صنایع بزرگ در دست دولت هستند بنابراین دولت باید تکلیف خود را مشخص کند که آیا می خواهد به روند حمایت خود ادامه دهد و یا می خواهد درها را برای واردات و ایجاد فضای رقابتی باز کند.
به هر حال در کشوری که سالانه بیش از 60 میلیارد دلار واردات اتفاق می افتد بخشی نیز خودرو وارد شده و تاثیر خود را بر بازار می گذارد.
اما جدا از دولت و نقشش، نباید از نقش تصمیم گیران حوزه خودرو نیز به سادگی گذشت زیرا تصمیم نهایی را آنها می توانند بگیرند تا جایی که حتی دیگر نیاز به واردات انواع خودرو به داخل کشور نباشد.
در پایان این موضوع را کمی بیشتر توضیح می دهید.
یک زمانی می گفتند خودروهای لوکس و گران قیمت مشتریان خود را دارد و تولید آن به صرفه نیست اما حالا اوضاع کمی فرق می کند زیرا اگر قرار به تولید همین خودروهای قدیمی 20 و 30 ساله پیش باشد، برندهای وارداتی جای آنها را در بازار خواهند گرفت. بنابراین باید خودروسازان به سوی تولید خودروهای روز و با کیفیت جهان روی آورده و نیاز بازار داخلی را در داخل تولید کنند. به این طریق می توانیم طرفداران خودروهای روز دنیا را نیز راضی نگه داشته و کمی هم کیفیت تولیدات خود را بهبود بخشیم. البته همچنان بر این عقیده هستم که تولید خودرهای بسیار لوکس و گران قیمت در داخل صرفه اقتصادی ندارد.