دوشنبه همین هفته بود که اعلام شد عرضه خودرو در بورس کالا از ۲۶ مرداد ماه جاری از سر گرفته میشود. ابتدا تنها صحبت از عرضه فیدلیتی و دیگنیتی به عنوان خودروهای متعلق به بخش خصوصی بود، اما دیروز اعلام شد شاهین سایپا نیز در همان روز در بورس کالا عرضه خواهد شد. با توجه به فاصله دوهفتهای تا روز عرضه، امکان دارد مدلهای دیگری نیز به جمع خودروهایی که قرار است در بورس کالا به فروش بروند، اضافه شود.
طرح عرضه خودرو در بورس کالا از مدتها پیش به عنوان راهکاری برای اصلاح شیوه قیمتگذاری و همچنین تنظیم بازار مطرح و حتی به شکلی محدود نیز به اجرا درآمد، اما موضع مخالف وزارت صمت اجازه فراگیر شدن آن را نداد.
در حال حاضر حدود یک دهه از اعمال مستقیم سیاستهای دستوری در قیمتگذاری خودرو میگذرد و به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و فعالان خودروسازی، این روش سبب زیاندهی تولیدکننده شده، ضمن آنکه به دلالی و رانت بازار نیز دامن زده است.
در این سالها تلاشهای زیادی برای کنار گذاشتن این سیاست و اصلاح شیوه قیمتگذاری خودرو صورت گرفت، اما هیچکدام به نتیجه مطلوب نرسید. عرضه خودرو در بورس کالا نیز ابتدا چندان جدی گرفته نشد، اما رفتهرفته مدافعان زیادی حتی بین فعالان خودروسازی پیدا کرد و در نهایت شورای عالی بورس نیز (پس از جلبنظر موافق وزارت صمت) رسما آن را به تصویب رساند.
هرچند مطلوب خودروسازان این بود که قیمتگذاری دستوری حذف و تعیین قیمت به طور کامل در اختیار آنها قرار بگیرد، اما با توجه به اینکه بورسی شدن خودرو نیز میتواند آنها را از زیاندهی خارج کند و حتی به سود برساند، با این طرح موافقت کردند.
با وجود آنکه عرضه خودرو در بورس کالا فعلا بسیار محدود بوده و فراگیر نیست، اما کارشناسان معتقدند همین عرضه محدود و اندک میتواند اولا آغازگر مسیر حذف قیمتگذاری دستوری باشد و ثانیا بازار خودرو را به سمت کاهش رانت و سوداگری ببرد.
به عبارت بهتر، سیاستگذار میخواهد از عرضه در بورس کالا به عنوان ابزاری در راستای تنظیم بازار خودرو کمک بگیرد، هدفی که البته ابزارهای دیگری مانند واردات، رشد تولید و عرضه و آزادی عمل خودروسازان در فروش محصولات (در بستر بورس کالا) را میطلبد.
اگر فرض کنیم واردات سرانجام اجرایی شود و تولید و عرضه نیز بالا برود، عرضه خودرو در بورس کالا قطعا میتواند کمک بزرگی به تنظیم بازار خودرو کرده و جایگزین بختآزمایی (فروش خودرو از مسیر سامانه یکپارچه و قرعهکشی) شود.