بوق یکی از سیستم‌های ساده، اما مهم در ایمنی خودرو است. در این مطلب به بررسی عملکرد بوق و رفع عیب آن می‌پردازیم.
بعضی از فناوری‌ها آنقدر در زندگی روزمره اساسی و مهم هستند، که انسان‌ها انتظار دارند همیشه به خوبی کار کنند. وقتی تجهیزی ساده مثل بوق خودرو که حتی فکر نمی‌کنیم دقیقا چه زمانی به آن احتیاج داریم، خراب شود؛ احتمالا مضطرب خواهیم شد. بوق خودرو، گاهی اوقات می‌تواند برای راننده، سرنشینان و حتی عابرین پیاده ایجاد مزاحمت و دردسر کند. از جمله این موارد شرایطی ایت که بوق به هیچ وجه کار نمی‌کند یا برعکس، نمی‌توان صدای آن‌را قطع کرد.
بوق خودرو چگونه کار می‌کند؟
بوق خودرو به بعضی فناوری‌های ساده تکیه می‌کند. اصول اساسی اکثر سیستم‌های بوق خودرو برای ده‌ها سال بدون تغییر باقی مانده است. ایده‌ی اصلی این است که بعضی از سوییچ‌ها، که معمولاً جایی در فرمان قرار دارند، مدار بوق را فعال می‌کنند. بعضی از خودروها دارای بوق واحد هستند و بعضی دیگر از دو بوق بهره می‌برند که هر کدام با فرکانس متفاوتی کار می‌کنند.
در مدار معمولی بوق خودرو، سوئیچ یا دکمه‌ی بوق زیر دست راننده به رله‌ای وصل می‌شود. رله‌ی (Relay) بوق به سه بخش کلید بوق، قطب مثبت باتری و قطعه‌ی اصلی بوق متصل است. وقتی راننده بوق را فعال می‌کند، رله به بوق، برق لازم را انتقال می‌دهد. چنین فرایندی باعث ایجاد عیوب احتمالی در کلید بوق، رله‌ی بوق، قطعات بوق و سیم‌کشی می‌شود. وقتی یکی از این موارد معیوب شوند، سیستم، به‌درستی کار نمی‌کند. مشکلات احتمالی در اینجا شامل معیوب شدن کلید بوق است که احتمالا نمی‌تواند رله را فعال کند. اگر رله معیوب شود هم نمی‌تواند برق را به بوق بفرستد.
در نظر داشته باشید رله برخلاف فیوز پوششی مات دارد و درون آن مشاهده نمی‌شود و از ابعاد بزرگ‌ترین نسبت به فیوز برخوردار است.
مشکلی که هنگام نقص در فعال‌سازی سیستم بوق وجود دارد، عدم آگاهی راننده تا زمانی است که نیاز به بوق پیدا کند. شرایطی که راننده قادر به استفاده از بوق برای هشدار داد به سایر رانندگان یا عابرین پیاده نباشد، می‌تواند پیامدی بسیار فاجعه‌بار رقم بزند.
چه عواملی باعث ایجاد بوق ممتد می‌شوند؟
دو دلیل اصلی که مانع از توقف بوق ممتد خودرو می‌شود، شامل خرابی کلید و معیوب شدن رله است. بروز عیب در هر کدام از این قطعات به‌تنهایی، می‌تواند منجر به کار نکردن دائمی بوق شود، اما ممکن است در بعضی موقعیت‌ها هر دو با هم معیوب شوند.
چگونه می‌توان بوق ممتد خودرو را متوقف کرد؟
اولین اقدام زمانی‌که راننده‌ی خودرو یا هر وسیله‌ی دیگر به‌طور ناگهانی با مشکل بوق ممتد روبهرو شود، حفظ آرامش و خونسردی است. سایر رانندگان و عابرین پیاده، احتمالا تصور می‌کنند که راننده به دلیل خشم غیر قابل کنترل دست خود را روی بوق گذاشته است و آن‌را رها نمی‌کند. راننده باید در چنین شرایطی، خود را به مکانی ایمن و خارج از محدوده‌ی تردد منتقل و در اسرع وقت جعبه فیوز خودرو را پیدا کند.
سریع‌ترین راه برای مقابله با مشکل بوق ممتد و معیوب شدن بوق، کشیدن فیوز بوق یا رله‌ی بوق است. در صورت عدم موفقیت یا در شرایطی که فرد نتواند به درستی فیوز یا رله را پیدا کند، می‌توان از جدا کردن فیوز اصلی یا اتصال کلی باتری استفاده کرد. چنین کاری به فرد این امکان را می‌دهد تا بدون آسیب‌دیدگی به شنوایی خود به مشکل بوق خودرو رسیدگی کند.
کار را با این فرض آغاز می‌کنیم که بوق ممتد خودرو متوقف نمی‌شود و قصد داریم به‌دنبال عیب‌یابی برویم. برای کسب اطلاع از علت ایجاد عیب و نحوه‌ی رفع آن، بررسی بخش‌های زیر پیشنهاد می‌شود:
۱ . ابتدا باید جعبه فیوز خودرو را پیدا کرد. معمولا اگر به زیر داشبورد یا محفظه‌ی داخل آن نگاه کنید؛ متوجه محل جعبه فیوز خواهید شد. همچنین، زیر کاپوت، دور لبه‌های درپوش و محفظه‌ی پیشرانه نیز، محلی مخصوص فیوزها وجود دارد. بعضی خودروها دارای جعبه فیوزهای متعددی هستند. اگر جعبه فیوز خودرو به‌راحتی پیدا نشد، باید به کتابچه راهنما مراجعه کنید.
۲ . درپوش جعبه فیوز را باز کنید.
۳ . قسمت داخلی درپوش جعبه‌فیوز را برای یافتن برچسب راهنمای فیوزها بررسی کنید.
۴ . با یافتن فیوز مربوط به بوق یا رله‌ی بوق (Horn)، آن‌را از جایگاه بیرون بکشید. بسیاری از جعبه فیوزها مجهز به ابزار کشیدنی (مانند انبردستی پلاستیکی و کوچک) برای فیوزهای کوچک هستند. اگر فیوز با دست جدا نمی‌شود، باید به‌دنبال یکی از این ابزارها در جعبه فیوز یا درپوش آن باشید.
اگر فیوز بوق یا رله‌ی مربوطه به‌درستی برداشته شود، بوق ممتد خودرو بلافاصله متوقف خواهد شد. در نظر داشته باشید در برخی از خودروهای چندین فیوز و رله‌ی یدکی در جعبه‌فیوز خودرو قرار دارند که آن‌ها را می‌توان با همان نقشه‌ی حک شده درون پوشش جعبه‌فیوز یافت.
چگونه می‌توان بوق خودرویی را که به‌صورت ممتد صدا می‌کند، تعمیر کرد؟
ازآنجاکه خودروهای مختلف، سیم‌کشی متفاوت دارند؛ عیب‌یابی سیستم بوق با چالشهای روبهرو است. با این حال، معمولاً مشکل اصلی به خراب شدن سوئیچ بوق یا اتصال کوتاه داخل رله ربط دارد.
اگر خوش‌شانس باشد، این نوع از تشخیص را می‌تواند بدون هیچ‌گونه ابزار خاصی انجام دهد؛ اما احتمالاً به بعضی از ابزارهای اضافی نیز احتیاج پیدا خواهد کرد. مهم‌ترین ابزار در این شرایط مولتی‌متر (اهم‌متر) است. اگرچه راننده می‌تواند از لامپ تست برای بررسی مدارات برق استفاده کند. البته باز هم در صورت نیاز به آزمایش عملکرد کلید بوق، به اهم‌متر نیاز دارد تا اتصال آن‌ها را بررسی کند.
اگر رله‌ی بوق خودرو مشابه رله‌ای باشد که در مدار دیگری استفاده می‌شود. در این صورت، فرد می‌تواند رله‌ی مشابه را با رله‌ی بوق معیوب تعویض کرده و بررسی کند که آیا بوق ممتد متوقف می‌شود یا نه. اگر بوق با رله‌ی تعویضی کار کند، فرد باید فقط رله‌ی جدیدی بخرد و مشکل را برطرف کند. اگر رله‌ی مشابه برای آزمایش در اختیار نباشد، باید کلید و رله‌ی بوق را جداگانه آزمایش کرد.
اگر رله دچار اتصال کوتاه داخلی نشده باشد، فرد باید رله را از مدار بردارد و ببیند که کدام دو سیم به کلید بوق وصل شده‌اند. سپس می‌تواند از مولتی‌متر برای بررسی اتصال بین این سیم‌ها استفاده کند. اگر کلید سالم باشد، فشار دادن دکمه‌ی بوق یا پوشش فشاری در فرمان خودرو باید باعث تغییر در مقادیر نشان‌داده‌شده روی مولتی‌متر شود.
به خاطر داشته باشیم که بعضی از خودروسازان مدرن، کلید بوق را با ماژول کیسه هوا ادغام می‌کنند. اگر وسیله‌ی نقلیه از چنین سیستمی بهره می‌برد، باید روش‌های صحیح را جست‌وجو کرد یا خودرو را برای تعمیر به مکانیک متخصص و واجد شرایط ارجاع داد تا اختلالی در عملکرد کیسه‌های هوا به‌وجود نیاید.فعال‌شدن کیسه هوا به‌طور تصادفی می‌تواند اشتباهی بزرگ و خطرناک باشد.
چرا بوق خودرو کار نمی‌کند؟
روش تشخیص و رفع عیب بوقی که به هیچ وجه کار نمی‌کند، شبیه به تعمیر بوقی است که اصلاً از کار کردن نمی‌ایستد، اما چند نکته‌ی اضافی وجود دارد. اولین چیزی که باید بررسی شود این است که آیا رله‌ی بوق، برق دریافت می‌کند یا خیر. اگر اینگونه نباشد، باید به سیم‌کشی بین رله و باتری نگاه کرد. اگر برق به رله می‌رسد، راننده باید بررسی کند آیا فشار دادن بوق باعث رساندن برق به ترمینالی از رله که به بوق وصل شده است، می‌شود یا خیر. اگر اینگونه نباشد، در رله یا کلید مشکلی وجود دارد که فرد می‌تواند به همان روشی که در بالا توضیح داده شده است، بررسی کند.
اگر راننده فهمید که فشار دادن کلید یا پد بوق باعث برق‌رسانی به ترمینال خروجی رله‌ی بوق نمی‌شود، احتمالاً مشکلی در مونتاژ بوق یا سیم‌کشی مدار وجود دارد. در چنین شرایطی فرد باید اتصالات برق مثبت و منفی (بدنه) را در بوق بررسی کند. اگر برق مثبت و منفی پیدا شد، احتمالاً تعمیرکار فقط به یک یا چند بوق جدید برای آزمایش احتیاج دارد. وقتی مشکلی از نظر اتصال برق وجود نداشت، عیب مربوط به سیم‌کشی است.
عیوب مربوط به بوق، کیسه هوا و دزدگیر خودرو
درحالی‌که بسیاری از مشکلات بوق را می‌توان در خانه و بدون هیچ مشکل خاصی برطرف کرد، لازم است به یاد داشته باشیم که بوق خودرو اغلب به سیستم‌های دزدگیر متصل است. همچنین تعویض یا آزمایش کلید معیوب بوق نیز می‌تواند به ماژول کیسه هوا آسیب برساند.
ازآنجاکه سیستم‌های اعلام خطر و دزدگیر بسیار متنوع هستند، به دلیل پیچیدگی در سیستم دزدگیر خودرو، روش ساده‌ای برای رفع عیب بوق ممتد یا کار نکردن بوق وجود ندارد.
چنین مشکلی گاهی اوقات در اثر ضعیف شدن باتری، خراب شدن کامل باتری یا جدا کردن باتری ایجاد می‌شود؛ گاهی اوقات با فشار دادن ترکیبی از دکمه‌های روی ریموت دزدگیر یا با استفاده از ریموت درحالی‌که سوئیچ در حالت IG قرار دارد، می‌توان عیب را برطرف کرد. البته چنین روش‌هایی برای برندها و خودروهای مختلف، متفاوت است. مشکلات مشابهی نیز می‌تواند در اثر رطوبت و نقص سخت‌افزاری ایجاد شود.
هنگام برخورد با عیوب بوق در خودروی مجهز به کیسه هوا، بسیار مهم است که قبل از انجام هر کاری برای بررسی کلید بوق، فرمان یا ستون فرمان، روش صحیحی برای غیرفعال کردن کیسه‌های هوا جست‌وجو کرد. اگر فرد به هر دلیلی این توصیه‌ها را جدی نگیرد، ممکن است ایربگ به‌طور تصادفی باز شده و منجر به آسیب شود. تعمیر یا تعویض ماژول کیسه هوا، معمولا پرهزینه است.