از میان عیوب رایج پیشرانه های احتراق داخلی، روغن سوزی از مهمترین هاست که می تواند هزینه هنگفتی را به مالکین خودروها تحمیل نماید، از این رو آشنایی با علائم روغن سوزی می تواند بسیار حائز اهمیت باشد چرا که در صورت بی توجهی به این موضوع در برخی موارد هزینه تعمیرات پیشرانه به شکل تصاعدی افزایش می یابد.
از این رو در ادامه سلسله مطالب اصول نگهداری از خودرو قصد داریم تا اینبار به بررسی مقوله علائم روغن سوزی و نکات مربوط به آن بپردازیم.
همانطور که بهتر می دانید، روغن موتور، عمل خنک کاری و کاهش اصطکاک بین قطعات موتور یک خودرو را انجام می دهد. بنا بر هر دلیلی اگر روغن وارد محفظه احتراق شود، مشکلی به وجود می آید که روغن سوزی نام دارد.
به عبارت دیگر، روغن نباید مصرف شود یا بسوزد، و تنها پس از گذر زمان مشخص و با از دست دادن خواص آن، نیاز به تعویض دارد. نه تنها روغن موتور، بلکه روغن ترمز و یا روغن هیدرولیک فرمان نیز جنبه مصرفی ندارند. پس در هر مکان و زمانی، اگر شاهد کاهش سطح روغن بودید، مطمئن باشید که یک جای کار می لنگد.
روغن سوزی، یک عیب بسیار جدی
روغن زمانی می سوزد، که وارد محفظه احتراق شود، در چنین شرایطی به راحتی با سوخت و هوا ترکیب شده و همراه با جرقه شمع مشابه همه مواد موجود در اتاق احتراق بالای پیستون خواهد سوخت.
علائم روغن سوزی واضح است اما شاید مهم باشد که بدانید، در اثر این پدیده علاوه بر آلودگی هوا باعث آسیب دیدن موتور و کاهش توان آن می شود. کافی است حرکت پیستون درون سیلندر را تصور کنید، بدون روغن و با آن حجم از اصطکاک قابل توجه فلزات، صحنه دلخراشی پدید می آید.
مشکل از کجاست؟
کم شدن سطح روغن به صورت خلاصه می تواند یکی از علائم روغن سوزی باشد اما معمولا ناشی از یکی از دلایل زیر است: شکستن یک یا چند رینگ پیستون، خوردگی یا ساییدگی جداره سیلندر یا پیستون، خرابی واشر سرسیلندر، لاستیک گیت، کاسه نمد، یاتاقان‌ها، شاتون‌ها، اصطکاک شدید گیت سوپاپ و عواملی نظیر آن ها.
لازم است بدانید روی پیستون ها، پایین تر از رینگ های کمپرسی، رینگ های روغنی قرار دارند که وظیفه آنها همانطور که از اسم شان بر میاید، جلوگیری از ورود روغن به درون محفظه احتراق است. خرابی رینگ ها باعث ورود روغن به درون موتور می شود.
نکته مهم این که نباید به شکل صفر و یکی به قضیه نگاه کنید. ممکن است خودروتان در حالت عادی هیچوقت روغن نسوزاند، اما در شرایط کمی خاص تر: وقتی خودرو تحت بارگذاری شدید قرار دارد (مثلا تعداد سرنشینان کامل باشد) همچنین یک مسیر ناهموار رو به بالا با شیب زیاد را به آن اضافه کنید، آنگاه بعضا بخصوص در خودروهای فرسوده داخلی، دیده می شود که دودی رنگی از اگزوز خارج می شود، که نشان از سوختن روغن است. چرا؟
اولین جایی که باید یقه اش گرفته شود همان رینگ های پیستون هستند که ظاهرا از پس وظایف خود در شرایط کمی دشوارتر، برنیامدند.
علائم روغن سوزی، نشانه هایی که باید جدی گرفت
خروج دود آبی رنگ به‌معنای آن است که روغن در موتور در حال سوخته شدن است. که دلایل آن می‌تواند ناشی از خراش برداشتن یا شکسته شدن رینگ‌های پیستون، زخمی شدن یا آسیب دیدن سیلندرها و بالاخره خراش برداشتن هادی سوپاپ‌ها و یا کاسه نمدهای مربوط به هادی های سوپاپ‌ها باشد.
در صورت مشاهده خروج دود سفید باید گفت وضعیت بسیار جدی تر است، چون نشان‌دهنده آن است که مایع یا ماده خنک‌کننده و یا روغن هیدرولیک در حال سوختن است. اما به طور معمول خروج دود سفید یا تیره از اگزوز از نشانه ها و علائم روغن سوزی به حساب نمی آید.
اگر دود مربوط به سوختن ماده خنک‌کننده باشد دلیل آن احتمالا وجود نشتی در واشر سرسیلندر و یا وجود ترک در سرسیلندر است و اگر دود مربوط به سوختن روغن هیدرولیک باشد که مربوط به گیربکس بوده و دلیل آن این است که موتور از طریق یک لوله خرطومی وکیوم مشغول مکیدن روغن هیدرولیک موجود در گیربکس است.
روغن سوزی
و اما دود سیاه. وجود چنین دودی و خروج آن از اگزوز در اتومبیل‌های دیزلی قدیمی پدیده‌ای عادی است که معمولا در ابتدای استارت زدن موتور از لوله اگزوز خارج می‌شود ولی تحت هیچ شرایطی دود سیاه نباید از اگزوز اتومبیل‌های با موتور بنزین سوز خارج شود و چنانچه چنین دودی خارج شود به معنای آن است که مخلوط هوا و سوخت، بیش از اندازه غلیظ بوده که دلیل آن احتمالا ناشی از آن است که اگر اتومبیل قدیمی و مجهز به کاربراتور باشد موتور در حالت ساسات اتوماتیک گیر گرده است و یا دلایل دیگر می‌تواند ناشی از وجود نشتی در انژکتور سوخت رسان، فشار بیش از حد سیستم سوخت‌رسانی، نقص عملکرد سنسور اکسیژن و بالاخره گرفتگی فیلتر یا صافی هواکش باشد.
علائم روغن سوزی
برای درمان دودهای رنگی فوق، لازم است اقداماتی متناسب با آن ها انجام دهید. که هر کدام تعمیرات مختص به خودش را می طلبد. در ارتباط با دود آبی که رایحه ای مانند نان برشته دارد، لازم است سطح روغن را کنترل کرده و در صورت کم بودن روغن حتما به موتور، روغن اضافه کنید.
توجه کنید که کار کردن موتور با سطح روغن کم، بسیار برای خودروتان مضر بوده و خسارات بیشتری را وارد می کند. پس از آن خودرو را به یک مکانیکی برده تا سلامت رینگ های پیستون را بررسی کند.
در مورد دود سفید، باید سطح مایع خنک‌کننده را کنترل کرده و پس از آن اقدام به کنترل روغن هیدرولیک داخل گیربکس کرد. چنانچه سطح مایع خنک‌کننده پایین‌تر باشد و یا موتور بیش از حد گرم شود و درجه حرارت آن بالاتر از حد نرمال باشد باید آزمایش فشار را انجام داد تا مشخص شود که آیا سیستم خنک کننده قادر به حفظ و تحمل فشار بوده یا خیر؟
چنانچه سیستم نتواند فشار را تحمل کند به معنای آن است که واشر سرسیلندر خراب شده و نیاز به تعویض دارد. اگر فقط سطح روغن گیربکس پایین آمده بود باید با ریختن روغن، سطح آن‌را به حالت عادی برگردانید و اقدام به بازرسی و کنترل لوله مکنده از گیربکس به موتور بنماید و اگر مشاهده کردید که آن لوله دچار مشکل شده باید اقدام به تعویض سوپاپ وکیوم مدولار که در گیربکس وجود دارد کرد.
علائم روغن سوزی
دود سیاه هم اگرچه مشکلی غیر رایج است و معمولا شامل خودروهای خیلی فرسوده می شود، ولی در هر صورت، اگر اتومبیل شما قدیمی بوده و دارای کاربراتور است باید ساسات اتوماتیک آن‌را کنترل کنید و اگر موتور آن خیلی قدیمی نیست و مجهز به سیستم سوخت رسانی انژکتوری بوده، فشار انژکتور که عمل سوخت‌رسانی انجام می‌دهد را کنترل کنید. آخرین مرحله مربوط به بازرسی فیلتر هواکش است ( در صورت اطمینان از صحت عملکرد سنسور اکسیژن).
دقت و وسواس بیشتر
اگر هیچکدام از علائم روغن سوزی فوق را ندیدید، باز هم می توان وسواس بیشتری بر خودروتان داشته باشید و عوامل دیگری را هم کنترل کنید. مثلا سوختن روغن بوی مشخصی دارد: بوی روغن سوزی! دقت کنید اگر دود آبی از اگزوز نمی بینید، بوی سوختن روغن را هم حس نمی کنید؟ بخصوص وقتی خودرو را تازه روشن کرده اید. مورد دیگر، بخصوص برای مالکان ایران خودرو و خانواده پژو ها، بررسی کنید که شمع ها خیس نشده اند؟ چرا که یکی از نشانه های دیگر روغن سوزی روغنی شدن دهانه ی شمع ها است.
البته گاهی روغن ریختن بیش از اندازه باعث خیسی شمع ها هم می شود. اگر باز هم نگران هستید، اگزوز خودروتان را بررسی کنید. به داخل دهانه اگزوز دست بکشید، در این صورت روغنی بودن یا نبودن داخل اگزوز که بهتر می دانید نشان از چیست، مشخص خواهد شد.
کمپرس سنج
راهکار مطمئن تر و راحت تری نیز وجود دارد. خودرو خود را به یک مکانیکی برده و بخواهید که تست کمپرس برایتان انجام دهد. به این شکل مکانیک به راحتی متوجه می شود که مشکل روغن سوزی دقیقا از کدام سیلندر است و وضعیت چقدر وخیم است.
به عنوان توصیه آخر، پیشنهاد می کنیم اگر محصول داخلی دست دوم می خرید، از اولین اقداماتی که برای خودروتان باید انجام دهید همین تست کمپرس سنج (که هزینه قابل توجهی هم ندارد) است، و اگر مشکلی بود سریع برطرف کنید تا به خسارات بیشتری دامن نزند.