پس از بازگشایی سایت ثبتارش و از سر گرفته شدن واردات خودرو، موضوع ارزش گذاری خودروهای وارداتی این روزها به چالش جدید حوزه واردات خودرو تبدیل شده است و برخی از واردکنندگان از رفتار سلیقه ای گمرک در نحوه ارزش گذاری خودروهای وارداتی سخن می گویند.
اظهار ارزش گمرکی خودروهای وارداتی برای مشخص شدن میزان پرداختی عوارض و مالیات، داستان تازه ای نیست اما این ماجرا از آنجایی این روزها رنگی جدی تر و پر اهمیت تر به خود گرفته که در دستورالعمل جدید واردات خودرو، محدودیت دلاری 40 هزار دلار برای قیمت خودروها در نظر گرفته شده و همین تاکید، این پرسش را مطرح می کند که ساز و کار تعیین ارزش گمرکی خودرو چیست و چه کسی یا چه قانونی این ارزش را مشخص می کند؟
فرهاد احتشام زاد، رییس انجمن واردکنندگان خودرو ایران، در پاسخ به این پرسش می گوید: «دستورالعملی با نام نحوه ارزش گذاری کالای وارداتی و صادراتی در گمرک وجود دارد که براساس آن ملاک ارزش گذاری مستندات رسمی است؛ این مستندات رسمی بدین معناست که شرکت مادر باید در سربرگ خودش، قیمت خودروهایی که به نمایندگی ایران می فروشد را اعلام کرده و این نامه در کنسولگری ایران در کشور مبدا تایید کند. بنابراین براساس قانون ارزش گذاری باید طبق اعلام رسمی شرکت مادر صورت بگیرد.»
او در پاسخ به این پرسش که گفته می شود بعضا مبلغ اظهار گمرکی پایین تر از قیمت اصلی خودرو است، چگونه این فرآیند رخ می دهد، بیان کرد: «نمایندگی رسمی طبیعتا محصول را با قیمت پایین تر از شرکت مادر دریافت می کند و شرکت برای نمایندگی های رسمی قیمت خاص در نظر می گیرد و این قیمت براساس بازارسنجی انجام شده توسط شرکت مادر و براساس مزیت های بازار متفاوت است اما این تفاوت قیمت در حد 3 تا 5 درصد کمتر از قیمت بازار است.»
احتشام زاد ادامه داد: «اما بعضا با رفتارهای سلیقه ای مواجه بوده ایم که نامه یک نمایندگی مورد قبول قرار گرفته و نامه شرکت دیگر تایید نشده و قیمت گذاری محصول براساس قیمت بازار منطقه صورت گرفته است. هر چقدر مبلغ اظهار گمرکی بالاتر باشد، هزینه تمام شده شرکت ها بالاتر می رود و شرکت ها در رقابت بازار داخلی با مشکل مواجه می شوند.»
به گفته او، مبنای قیمتی محصولاتی که توسط گری مارکت هم وارد ایران می شود نیز، از آنجاییکه گری مارکت براساس دستورالعمل سازمان حمایت ملزم به واردات خودروهایی ست که نمایندگی رسمی در داخل ایران دارند، همان ارزشی است که نمایندگی رسمی اظهار می کند.
در حالیکه براساس این قانون باید ارزش گذاری خارج از اعمال سلیقه افراد صورت بگیرد اما برخی واردکنندگان در تماس با خودروکار از اعمال سلیقه گمرک بر ارزش گذاری خودروهای وارداتی خبر دادند. بدین معنا که ارزش گذاری بعضا براساس نامه رسمی شرکت مادر صورت نمی گیرد بلکه به قدرت چانه زنی افراد بستگی دارد. به عنوان مثال قیمت یک خودرو که به تازگی قرار است وارد ایران شود، در بازار اروپا 35 هزار دلار بوده اما مبلغ اظهار شده در گمرک 26 هزار دلار است، یعنی یا شرکت مادر تخفیفی 9 هزار دلاری برای فروش این خودرو به نمایندگی ایرانش قائل شده یا تشخیص کارشناسان گمرک بر این بوده که این خودروی محبوب 9 هزار دلار کمتر می ارزد.
براساس اطلاعات موجود، مبنای ارزش گذاری در دایره تعیین ارزش گمرک، هنوز شفاف نیست و با توجه به دستورالعمل جدید واردات خودرو از آنجاییکه اظهار ارزش گمرکی مفهومی جدی تر به خود گرفته، باید فرآیند این ارزش گذاری شفاف شده و نظارتی جدی بر روی آن صورت گیرد تا دست کم واردکنندگان در فضایی کاملا رقابتی فعالیت کنند.