این روزها که اغلب بازارها با رکود و کسادی مواجه هستند، بازاری به نام حواله‌های خودروهای پیش‌فروش شده بسیار پررونق به کار خود ادامه می‌دهد.
سنت دیرینه پیش فروش خودرو از زمان برهم خوردن موازنه بین عرضه و تقاضا پایه‌گذاری شد.پس از آن خودروسازان بخشی از تامین مالی خود را با جیب خریداران انجام می دهند.
اما سال‌هاست که این سنت با حواشی مختلفی همراه است. از دسترسی نمایندگان خودروسازان به اطلاعات قیمت و زمان، قبل از آغاز پیش فروش گرفته تا بازار سیاه حواله ها، بعد از پیش فروش خودروها.
یکی از آخرین مدل‌های جنجالی که به خودروی پسابرجامی معروف شد پژو ۲۰۰۸ بود که طی دو روز توسط ایران خودرو پیش فروش شد.
شرکت ایران خودرو برای دو روز پیش فروش، هر روز ظرفیتی نزدیک به ۸ هزار دستگاه در نظر گرفت بنابراین در فاز نخست ۱۶ هزار دستگاه، هر دستگاه به مبلغ پیش پرداخت ۶۰ میلیون تومان پیش فروش شد و در مجموع ۹۶۰ میلیارد تومان عاید خودروساز شد .بر اساس جدول زمانی اعلام شده از سوی این شرکت، موعد تحویل این ۱۶ هزار دستگاه تا پایان مرداد ماه سال آینده است. یعنی بر مبنای تعهدزمانی تحویل این خودروها، به طور متوسط هر ماه باید ۱۲۳۰ دستگاه پژو ۲۰۰۸ تولید شود.
چرایی پیش پرداخت ۶۰ میلیونی؟
طبق قانون در پیش فروش خودرو باید معادل ۵۰ درصد قیمت نهایی خودرو از مشتری دریافت گردد. اما این شرکت مجوز افزایش رقم پیش پرداخت را از نهادهای ناظر مانند سازمان حمایت دریافت کرد. نکته جالب در مورد ارائه این مجوز نامعلوم بودن قیمت نهایی این خودرو و همچنین عدم اجازه ورود شورای رقابت در تعیین قیمت آن است.
هاشم یکه زارع مدیرعامل ایران خودرو در اریبهشت ماه سال جاری قیمت پژو ۲۰۰۸ را بین ۹۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان اعلام کرد. این در حالی است که قبل از آن به طور غیر رسمی قیمت هایی بین ۷۵ تا ۹۰ میلیون تومان برای مدل های دنده دستی و دنده اتوماتیک این خودرو شنیده می شد. حال باید منتظر ماند و دید در هنگام تحویل نخستین خودروهای پیش فروش شده مابه التفاوت رقم خرید خودرو چند میلیون تومان اعلام خواهد شد؟
داستان تکراری مشکلات سایت فروش اینترنتی...
سایت فروش اینترنتی شرکت‌های خودروساز همواره در زمان پیش فروش و هجوم کاربران دچار مشکل بوده و هست. در خصوص پژو ۲۰۰۸ نیز همین اتفاق افتاد. درست در اولین روز پیش فروش، ورود به وبسایت فروش اینترنتی با مشکل کندی و قطعی و در دسترس نبودن سرور مواجه بود و تا مرحله پرداخت وجه نیز این اشکالات متعددی وجود داشت.
این شرکت خودروساز علت این اخلال را هجوم چند میلیونی کاربران به سایت فروش عنوان می کنند، هجومی که هر وبسایتی را دچار مشکل می کند؛ اما این توجیه مناسبی برای عدم اتخاذ تمهیدات لازم در پهنای باند و سرور سایتی که هر از چند گاهی محل مراجعه مشتریان است نمی باشد.
سوءمدیریت یا عدم تمایل به موفقیت کاربر؟!
محمدرضا دفتری، کارشناس آی تی در گفتگو با خبرنگار مهر در این خصوص گفت: این ادعا کاملا درست است. یکی از خطراتی که هر سایتی را تهدید می کند، هجوم ناگهانی چند میلیون کاربر به آن و پر شدن ظرفیت پهنای باند و ناتوانی سرور است. اما این موضوع درباره سایت پیش فروش خودرو و یا سایت‌های دیگری همانند بانک‌ها و بیمارستان‌ها و ... که آمار بالایی از مخاطب و مشتری را دارند صدق نمی کند و اگر چنین اتفاقی روی دهد تنها ۲ علت می توان برای آن در نظر گرفت.
این کارشناس آی تی گفت: علت نخست آن است که واحد فناوری اطلاعات این بنگاه‌ها توقع و پیش‌بینی این استقبال از طرح‌ها و پروژه‌های پیش فروش خودرو را نداشته و در عمل انجام شده قرار گرفته اند که این تفکر نشان از سوء مدیریت آنها دارد .
وی علت دوم را در عدم تمایل برای موفقیت کاربران در ثبت نام عنوان کرد و گفت: در برخی موارد مشاهده شده است که آی‌پی‌های مشخصی برای ورود سریع به سایت خرید تعریف و در اختیار افرادی خاص قرار می‌گیرد. به طور مثال چندین نماینده مشخص اجازه ورود به سایت را در مقاطع زمانی خاص دارند اما در همین مقطع زمانی سایر کاربران برای ورود به سایت با پیغام خطا مواجه می شوند.
این کارشناس فناوری اطلاعات با ذکر مثالی گفت: در سایت سفارت یکی از کشورهای اروپایی نیز همین اتفاق افتاد. برخی افراد و آژانس‌های خاص اجازه ثبت نام و گرفتن زمان مصاحبه برای صدور ویزا را داشتند، و بدون مشکل وارد سایت می شدند اما اگر فرد عادی به عنوان مراجعه کننده قصد ورود به سایت و رزرو زمان داشت در مراحل مختلف با مشکلاتی مواجه می شد.
وی با ذکر چند مثال دیگر از سایت‌های خبری معروف ورزشی با آمار مراجعه چندصد هزار نفر در لحظه گفت: انتخاب درست سرور و پهنای باند مهمترین رمز موفقیت سایت هایی است که پیش بینی ورود چندین هزار نفر کاربر را داشته است. شرکت‌های خودرویی که اقدام به پیش فروش خودرو می کنند می توانند با استفاده از تجربه همین سایت ها، سایت را برای ورود همزمان میلیونها کاربر تقویت کنند.
هر کد ملی یک ثبت نام؟
شرکت ایران خودرو برای اطمینان از عدم ثبت‌نام تکراری و خرید چندین دستگاه خودرو توسط یک نفر به قصد استفاده از حاشیه سود بازار و ایجاد بازار سیاه اعلام کرد، برای هر کد ملی امکان خرید تنها یک دستگاه خودرو وجود دارد. این روش در کنار نظارت سختگیرانه بر شرط ثبت نام در موعد مقرر از اقدامات بجا و قابل قدردانی این شرکت است، اما پیگیری های خبرنگار مهر حاکی است برخی نمایشگاه‌داران با کد ملی تمام افراد خانواده حتی کودک ۱۵ ماهه نیز اقدام به ثبت نام کرده و این موضوع راهکار شرکت را به طور کامل خنثی کرد.
کلاه گشادی به نام حواله‌های ۷۵ میلیون تومانی پژو۲۰۰۸
در همین حال با وجود انتشار اطلاعیه ایران خودرو مبنی بر ممنوعیت خرید و فروش حواله درست یک روز پس از اتمام پیش فروش آن، با قدری تامل در سایت‌های خرید و فروش خودرو می بینیم حواله های ثبت نام پژو ۲۰۰۸ با قیمت‌های عجیب و غریبی در این سایت ها دست به دست می شوند. حواله ۲۰۰۸ در نزدیکترین زمان تحویل یعنی شهریور و مهرماه ۷۵ میلیون تومان و حواله های تحویل در سال آینده با قیمت ۶۵ میلیون تومان آماده خرید و فروش هستند.
از آنجا که بعد از هر پیش فروشی بازار سیاهی به نام حواله فروشی نیز شکل گرفته و اغلب روزنامه ها و سایت‌های خرید و فروش خودرو نیز به بزرگی این بازار دامن می زنند باید از نهادهای ناظر و شرکت‌های خودروساز این سوال را پرسید که آیا هیچ راهکاری برای مقابله با این دلالی سیاه وجود ندارد؟
چطور می توان از عدم انتقال این حواله ها اطمینان حاصل کرد؟
حسن کریمی سنجری کارشناس خودرو در گفت‌و گو با خبرنگار مهر با اشاره به سوابق پیش فروش خودرو در کشور گفت: اختلاف بین میزان عرضه و تقاضای خودرو در دهه ۷۰ منجر به شکل گیری سیاست پیش فروش خودرو شد.
وی افزود : طی چند سال اخیر این موضوع کمرنگ شده است اما در یکی دو مدل خاص مانند پژو ۲۰۰۸ و یا رنو ساندرو فروش اولیه بر اساس پیش فروش انجام شد که با تبلیغ شرکت‌های خودروساز و همچنین تفاوت‌های عمده فنی و کیفی با مدل های بازار مردم استقبال خوبی کرده و پیش خرید کردند.
سنجری ادامه داد: یکی دیگر از دلایل استقبال مشتریان از پیش فروش ۲۰۰۸ قیمت حدود ۱۰۰ میلیون تومانی است که برخی متقاضیان این قیمت را مناسب می دانند و با تصور سود ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومانی بعد از معامله در بازار آزاد خودرو اقدام به ثبت نام کردند.
این کارشناس خودرو با تاکید بر ممنوعیت خرید و فروش حواله پژو ۲۰۰۸ گفت: اگر خود شرکت ایران خودرو روی حرف خود بایستد و صلح کردن و نقل و انتقال حواله ها را کاملا غیر قانونی دانسته و انجام ندهند می توان انتظار داشت این بازار سیاه حواله ها از رونق خارج شود. اما متاسفانه پیش از این مشاهده شده که برخی نمایندگان فروش با نفوذ و روابط خود با شرکت‌های خودروساز این حواله ها را بعد از ثبت نام به فروش رسانده و منتقل هم می کنند.
وی ادامه داد: یکی دیگر از عوامل اصلی شکل‌گیری این بازار سیاه سادگی و عدم اطلاع دقیق مشتریان حواله ها است. اگر مشتریان حواله از عدم امکان صلح ونقل و انتقال حواله مطلع باشند قطعا اقدام به خرید ان نکرده و در نتیجه افراد سودجو به هدف خود نخواهند رسید.
به گفته وی تنها راه مقابله با بازارسیاه حواله نظارت دقیق بر نحوه عرضه خودرو توسط شرکت خودروساز است.
سنجری تاکید کرد: به نظر من شورای رقابت به جای دخالت در قیمت‌گذاری خودرو، بر نحوه عرضه و تولید خودرو نظارت کند تا شرکت‌های خودروساز خارج از اصول و قواعد قانونی اقدامی انجام ندهند. قاعده مند شدن تولید بر اساس تعهدات شرکت خودروساز نیز از وظایف این شورا است تا مشتریانی که چند ماه قبل مبالغی را به حساب شرکت واریز کرده اند در زمان تحویل خودرو با مشکلاتی مانند تاخیر در تحویل و رنگ و سایر مشخصات خودرو مواجه نشوند.
وی در پایان اظهار کرد: به نظر می‌رسد قیمت نهایی خودرو همان رقم ۱۰۰ میلیون تومانی است که مدیرعامل ایران خودرو اعلام کرده است اما باید منتظر ماند و دید در زمان تحول قیمت نهایی خودرو بر چه مبنایی مشخص می شود؟ شاید خودروساز با توجه به قمیت تمام شده محصول، برای کاهش حاشیه سود بازار آزاد و دلالان، اقدام به گرانتر کردن قیمت نهایی کرده و زیان خود را از محل قیمت نهایی جبران کند. در نهایت اینکه خریداران باید در انتظار قیمتی نزدیک به ۱۱۰ تا ۱۲۰ میلیون تومان در بازار پژو ۲۰۰۸ باشند.