تقریبا هیچ کدام از آنها به اصطلاح «ارزان» نیست و بیشتر متعلق به‌طبقه متوسط رو به بالای جامعه است تا قشر متوسط و ضعیف.
خودروهای پسابرجامی در حالی از اواخر امسال بهتدریج راهی بازار کشور خواهند شد که برخلاف انتظارات مشتریان، تقریبا تمامی آنها قیمتی بالای 50 میلیون تومان دارند و با این حساب، بخش اصلی و بزرگ بازار توان خرید این خودروها را نخواهند داشت.
اگر نگاهی به لیست خودروهایی که قرار است از قبل قراردادهای جدید خودروسازان داخلی و خارجی، وارد کشور شوند، بیندازیم، متوجه می‌شویم تقریبا هیچ کدام از آنها به اصطلاح «ارزان» نیست و بیشتر متعلق به‌طبقه متوسط رو به بالای جامعه است تا قشر متوسط و ضعیف. بنابر برخی آمارها، حدود 80 درصد از مشتریان بازار خودرو کشور در بازه قیمتی زیر 50 میلیون تومان قدرت خرید دارند و با این حساب، خودروهای پسابرجامی عملا در سبد خرید این خیل عظیم جمعیتی قرار نمی‌گیرد. اما پیش از آنکه به بررسی ابعاد این ماجرا بپردازیم، ابتدا نگاهی می‌کنیم به نام و نشان و قیمت خودروهایی که قرار است در دوران به اصطلاح پسابرجام راهی کشور شوند.
پژو و خودروهای 50 تا 185 میلیون تومانی‌اش
با توجه به اینکه ایران خودرو و پژو قرارداد خود مبنی‌بر همکاری مشترک را امضا کرده‌اند، از انتهای امسال شاهد ورود تدریجی خودروهای جدید پژو به بازار کشور خواهیم بود. پژو در حالی پس از حدود چهار سال دوری، به ایران بازگشته که اولین محصول جدید خود را به نام ۲۰۰۸، زمستان امسال در ایرانخودرو به تولید خواهد رساند.
آن طور که مصطفی خان کرمی معاون فروش و بازاریابی ایرانخودرو به تازگی اعلام کرده، در حال حاضر حضور پنج محصول پژو در ایرانخودرو قطعی شده که بهتدریج تولید و عرضه خواهند شد. وی با بیان اینکه مدل ۲۰۰۸ اولین خودرو تولیدی پژو در ایران خواهد بود، گفته که در مرحله بعدی مدل ۲۰۸ راهی بازار می‌شود و در نهایت ۳۰۱ و ۵۰۸ نیز تولید خواهند شد. البته مدل 207ای و 308 نیز جزو گزینه‌های پژو برای بازار خودرو کشور هستند که اتفاقا مدل 207 زودتر از سایرین راهی بازار ایران می‌شود.
اما طبق اعلام معاون فروش ایران خودرو، به جز 207ای (که البته خودرو جدیدی به شمار نمی‌رود و قبلا نیز در ایران خودرو تولید میشد)، قیمت سایر پژوهای جدید بالای 50 میلیون تومان است. بر این اساس، مدل ۲۰۰۸ پژو بسته به آپشن و امکانات، قیمتی بین ۷۵ تا ۹۰ میلیون تومان خواهد داشت که این امکانات شامل مواردی مانند گیربکس اتوماتیک می‌شود.
از آن سو پژو 208 نیز قرار است با قیمتی بین 60 تا 65 میلیون تومان به‌دست مشتریان ایرانی برسد که این محصول نیز به‌صورت اتومات و دنده معمولی تولید و عرضه خواهد شد. بنابر اعلام ایران خودرویی‌ها، پژو 301 نیز که ارزان‌ترین مدل جدید خودروساز فرانسوی برای بازار ایران است حداقل 50 میلیون تومان قیمت خواهد داشت. حداکثر قیمت این محصول نیز با توجه به امکانات و آپشن‌های آن، 60 میلیون تومان در نظر گرفته شده است. هرچند معاون فروش ایران خودرو تاکید کرده هنوز قیمتی برای مدل‌های 308 و 508 تعیین نشده است، اما بنابر شنیده‌ها، مدل 508 بین 170 تا 185 میلیون تومان قیمت خواهد داشت و 308 نیز بدون تردید با قیمتی بالای 50 میلیون تومان روانه بازار ایران می‌شود.
تک خودرو ارزان رنو
اما دیگر خودروساز فرانسوی که حضورش در ایران قطعی به‌نظر می‌رسد، رنو است. هرچند رنویی‌ها می‌گویند قصد دارند 25 محصول جدید را روانه بازار ایران کنند، اما تا به امروز تنها تولید و عرضه چند محصول این شرکت در بازار کشور قطعی شده است. کپچر، کلیو4، کوئید، داستر و سیمبول پنج محصولی هستند که رنو در فاز اول حضور دوباره خود در ایران، اقدام به تولید و عرضه آنها خواهد کرد.
در این بین، مدل کلیو۴ با قیمتی بین ۷۳ تا ۸۴ میلیون تومان روانه بازار می‌شود و کپچر نیز قیمتی حول‌و‌حوش 100 میلیون تومان خواهد داشت. رنویی‌ها البته یک محصول نسبتا ارزان را نیز برای بازار ایران در نظر گرفته که اگر با قیمت مناسبی تولید و عرضه شود، یک سورپرایز برای مشتریان است.
این خودرو که کوئید نام دارد، هم‌اکنون در بازار هند با قیمتی حدود 20 میلیون تومان عرضه شده و گفته می‌شود با توجه به امکانات و آپشن‌هایی که (برای ورود به ایران) باید روی آن نصب شود، قیمتش به حدود 30 میلیون تومان خواهد رسید. کوئید تا به امروز تنها محصول پسابرجامی خودروسازی ایران است که در بازه قیمتی زیر 50 میلیون تومان عرضه خواهد شد. هرچند رنو هنوز قیمت داستر و سیمبول را اعلام نکرده، اما این دو خودرو نیز قطعا قیمت بالایی خواهند داشت و بنابراین دست حدود 80 درصد از مشتریان ایرانی به آنها نخواهد رسید.
سیتروئن هم گران آمد
نگاهی هم اما به دیگر فرانسوی بازار خودرو ایران یعنی سیتروئن بیندازیم، شرکتی که با سایپا تفاهم‌نامه امضا کرده و در پی آن قرار است چند محصول جدید روانه بازار کشور کند. این در حالی است که سیتروئن نیز ارمغان ارزانی برای ایرانی‌ها ندارد و کف قیمتی محصولاتش (در بازار ایران) 60 میلیون تومان است.
C4، C3 و C6 از جمله خودروهایی هستند که سیتروئن قصد عرضه آنها را در بازار کشور دارد و بنابر اعلام سایپایی‌ها، قیمت این محصولات از 60 میلیون تومان آغاز و تا مرز 130 میلیون تومان پیش می‌رود. با این حساب، از این نمد نیز کلاهی نصیب مشتریان ایرانی نمی‌شود و خودروهای فرانسوی جدید، به لحاظ قیمتی به درد حدود 80 درصد از مشتریان داخلی نمی‌خورد.
گزینه‌های غیر‌قطعی
اما از فولکس واگن آلمان نیز به‌عنوان دیگر گزینه محتمل برای حضور در بازار کشور یاد می‌شود و این در حالی است که فولکسی‌ها بنا دارند با بخش خصوصی خودروسازی کشور همکاری کنند. هرچند گفته می‌شود تفاهمات اولیه میان فولکس و یکی از شرکت‌های بخش خصوصی کشور به دست آمده، با این حال فعلا هیچ چیز میان طرفین قطعی و رسمی نشده است.
از آن سو اما ایران خودرو نیز در حال حاضر مشغول مذاکره با فیات ایتالیا است، شرکتی که گفته می‌شود توانایی عرضه محصولاتی در بازه قیمتی زیر 50 میلیون تومان کشور را دارد. این مذاکرات البته بسیار سخت و کند پیش می‌رود و مشخص نیست اصلا به سرانجام برسد یا نه. در مجموع، مطابق آنچه تا امروز رخ داده، قراردادها و تفاهم‌نامه‌های پسابرجام صنعت خودرو، عملا ارمغان خاصی برای بخش بزرگی از مشتریان داخلی نداشته و باید منتظر ماند و دید در آینده چه اتفاقات جدیدی رخ خواهد داد.
هرچند به جز رنو و پژو و سیتروئن و فولکس و فیات، خودروسازان بزرگ دیگری نیز احتمالا راهی بازار کشور خواهند شد، با این حال به‌نظر می‌رسد قیمت محصولات آنها نیز چندان تناسبی با بازه قیمتی اصلی این «بازار» نخواهد داشت. به‌عنوان مثال، بنز یکی از گزینه‌های حضور در بازار خودرو ایران است و حتی تفاهم‌نامه‌ای نیز میان این شرکت و ایران خودرو به امضا رسیده، با این حال بر کسی پوشیده نیست که این خودروساز مشهور جهان اصلا محصول ارزان تولید نمی‌کند.
چرا خودروهای زیر 50 میلیون نیامدند؟
اما پرسش بزرگی که این وسط پیش می‌آید این است که در حال حاضر اصلا خودروهای با کیفیت و دارای قیمت مناسب (مختص بازار ایران) در دنیا تولید می‌شود؟ به اعتقاد بیشتر کارشناسان و با استناد به آمار و ارقام موجود، پاسخ این پرسش مثبت است، به نحوی که بسیاری از خودروسازان بزرگ دنیا هم‌اکنون محصولات دارای قیمت مناسب در سبد تولیدی خود دارند. آن طور که فربد زاوه کارشناس خودرو کشور می‌گوید، خودروسازانی مانند نیسان، فیات، فولکس و حتی تویوتا و فورد و جنرال موتورز ، همه دارای محصولات با کیفیت و دارای قیمت مناسب (برای بازار ایران) هستند.
وی با بیان اینکه خودروهای زیر 10 هزار دلار (کمتر از 35 میلیون تومان) زیادی در دنیا وجود دارد، می‌افزاید: اگر تعرفه واردات قطعات اصلاح شود (کاهش یابد) و وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز پای خود را از مذاکرات و قراردادهای خودروسازان داخلی با خارجی‌ها، بیرون بکشد، امکان تولید و عرضه خودروهای مناسب زیادی در کشور وجود دارد.
این کارشناس با نام بردن از خودروهایی مانند، فیات تیپو، میتسوبیشی میراژ، شورولت سونیک، هیوندایی اکسنت و کیا ریو، به‌عنوان محصولات با قیمت زیر 10 هزار دلار، تاکید می‌کند: حتی امکان عرضه برخی محصولات رنو و پژو و سیتروئن نیز با قیمتی زیر 50 میلیون تومان، وجود دارد، منتها به شرط آنکه مجموعه سیاست‌های داخلی به‌خصوص در وزارت صنعت،معدن و تجارت، اصلاح شود. به گفته زاوه، در حال حاضر و با توجه به قیمت اعلامی خودروهای جدید، عملا سر بخش عظیمی از مشتریان داخلی در بازار خودرو بی کلاه مانده و این اتفاق خوبی نیست. این کارشناس با اشاره به مولفه‌های سیاسی دخیل در این ماجرا، می‌گوید: وقتی ناگهان تعرفه واردات قطعه افزایش پیدا می‌کند، چطور می‌توان انتظار تولید و عرضه خودروهای جدید را در کشور داشت.
اظهارات زاوه در مورد وجود خودروهای با کیفیت و به اصطلاح ارزان در دنیا را یک جست‌وجوی ساده در سایت‌های خودروسازان خارجی، تایید می‌کند. به‌عنوان مثال، نیسان ورسا، هیوندای اکسنت، شورولت اسپارک، میتسوبیشی میراژ، تویوتا یاریس، فورد فیستا و کیا ریو، همه ضمن داشتن کیفیتی مناسب (بسیار بالاتر از خودروهای داخلی زیر 50 میلیون تومان)، قیمتی یکسان و حتی شاید ارزان تر از محصولات داخلی دارند.
اتفاقا برخی از سازندگان این خودروها، سابقه همکاری با شرکت‌های خودروساز داخلی را داشته و طبعا این موضوع می‌توانسته و می‌تواند راه را برای تولید محصولات موردنظر در ایران فراهم کند. در این بین، نیسان و کیا پیش‌تر با پارس خودرو و سایپا همکاری داشته اند، اما این موضوع تا به امروز نتوانسته منجر به تولید محصولات به اصطلاح ارزان آنها در کشور شود.
اما حسن کریمی سنجری نیز به‌عنوان یکی دیگر از کارشناسان خودرو کشور، معتقد است با توجه به سیستم معیوب دولتی حاکم بر صنعت خودرو، عملا امکان تولید محصولات ارزان در کشور وجود ندارد.
وی با بیان اینکه خودروسازان ایرانی (به‌دلیل شرایط سیاسی و اقتصادی موجود) خودروها را گران تولید می‌کنند، می‌گوید:سیستم معیوب فعلی عملا اجازه رقابت در بازار خودرو را نمی‌دهد و از آن سو به دلیل وجود هزینه‌های سربار نیز نمی‌توان انتظار تولید خودروهای به اصطلاح ارزان را در کشور داشت. این کارشناس می‌افزاید: بدون تردید خودروهای با کیفیت و دارای قیمت مناسب زیادی در دنیا وجود دارد، منتها مجموعه عوامل سیاسی و اقتصادی (به‌خصوص دخالت و نفوذ دولت در صنعت خودرو) اجازه نمی‌دهد قیمت این خودروها (در ایران) پایین از آب در بیاید.
به گفته کریمی سنجری، ساختار کسب‌و‌کار کشور مریض است و اصلا به همین دلیل خودروسازان خارجی با سرمایه‌های نسبتا پایینی در ایران حضور پیدا کرده‌اند و طبعا نمی‌توان از این سیستم بیمار، انتظار تولید و عرضه خودروهای به اصطلاح ارزان داشت. وی در پاسخ به این پرسش که چرا وقتی خودروهای با کیفیت و ارزان در دنیا وجود دارد، خودروسازان داخلی به سراغ محصولات گران رفته اند، تاکید می‌کند:این موضوع می‌تواند دو دلیل داشته باشد، یا خودروسازان خارجی به اصطلاح راه نمی‌آیند یا سیستم دولتی حاکم بر صنعت خودرو اجازه عرضه محصولات ارزان را (به‌دلیل به خطر افتادن موقعیت برخی خودروهای داخلی) نمی‌دهد.
کریمی تاکید می‌کند:در شرایط فعلی، خودروسازان خارجی نیز بیشتر به تولید محصولات گران قیمت در ایران تمایل دارند، زیرا با توجه به سیستم معیوب اقتصادی، سود این کار بیشتر از تولید و عرضه محصولات ارزان است.