هنگامی که خودروی خود را روشن می‌کنید، سیستم‌ها، قطعات و بخش‌های زیادی در موتور و گیربکس شروع به کار می‌کنند تا بتوانند خودرو را حرکت دهند. قطعات معمولا از فلز ساخته شده اند که حرکت آن‌ها در کنار هم اصطکاک بالایی ایجاد می‌کند و علاوه بر این که ایجاد فرسایش خواهد کرد، فشار بالایی هم به موتور وارد می‌کند. به همین علت نیاز به یک ماده روان کننده داریم تا بتواند بین این قطعات قرار گیرد و لغزش ایجاد کند. برای این که خودرو و جعبه دنده آن به خوبی کار کند، باید پس از مدتی روغن گیربکس عوض شود. اما باید بدانیم بهترین زمان برای تعویض روغن گیربکس چه زمانی است؟
کاربرد روغن گیربکس در خودرو
احتمالا تا الان می‌دانید که کار روغن گیربکس چیست؟ این روغن یک روان کننده است که قطعات سخت و فلزی را در کنار هم به صورت روان و راحت جابجا می‌کند. جعبه دنده یا گیربکس باید سریع حرکت کند و گیر نداشته باشد. روغن گیربکس این کار را برای خودرو انجام می‌دهد و باعث می‌شود تا جعبه دنده بدون اصطکاک بالا کار خود را انجام دهد.
با این حال که روغن محیط را روان‌تر می‌کند باز هم مقداری اصطکاک هنوز وجود دارد که سایش قطعات را باعث می‌شود. خرده‌های فلز و آلودگی‌های موجود در این بخش نیز توسط روغن جذب می‌شود. از این رو وظیفه دیگری که روغن گیربکس دارد، جدا کردن ذرات ریز و براده‌های فلزات از سیستم خودرو است. به همین علت کم کم روغن آلوده می‌شود و کارایی خود را از دست می‌دهد. اگر بدانید بهترین زمان برای تعویض روغن گیربکس چه زمانی است و به موقع روغن آن را عوض کنید، خودرویی سالم‌تر و با عملکرد بهتر خواهید داشت.
چه زمانی باید روغن گیربکس را تعویض کرد؟
تعویض به موقع روغن برای بهبود عملکرد خودرو اهمیت زیادی دارد. برخی افراد به همین علت در بازه‌های زمانی کوتاه، اقدام به تعویض روغن خودرو می‌کنند. این کار قطعا هزینه‌ای مازاد بر دوش شما می‌گذارد. از طرفی مصرف روغن زیاد و آلودگی‌های محیط زیستی نیز مزید بر علت می‌شود تا توصیه شود بیشترین استفاده را از روغن گیربکس ببرید. پس باید بهترین زمان برای تعویض روغن گیربکس را بدانید.
فاکتورهای مختلفی روی زمان تعویض روغن تاثیر می‌گذارند.
زمان مناسب برای تعویض روغن موتور
روغن گیربکس مانند روغن موتور در زمان مشخصی باید تعویض شود. این زمان در خودروهای مختلف با هم تفاوت دارد. نکته ی مهمی که در این مواقع باید به آن توجه کنید، نوع گیربکس خودرو است. اگر خودرو دارای جعبه دنده دستی است، زمان تعویض روغن در آن با یک خودرو گیربکس اتوماتیک متفاوت است. در گیربکس‌های دستی تعویض روغن به عمر صفحه کلاچ و دیسک بستگی دارد. این قطعات به طور معمول حدود 70 هزار کیلومتر عمر می‌کنند.
هنگامی که این دو قطعه را می‌خواهید تعویض کنید، باید روغن گیربکس را هم تعویض کنید.
تعویض روغن در گیربکس اتوماتیک
در مورد گیربکس‌های اتوماتیک شرایط متفاوت است. تعویض روغن به موقع، به طور کاملا محسوس روی عملکرد جعبه دنده تاثیر می‌گذارد. حتی نوع روغن نیز بسیار مهم است. برخی از کارخانه‌ها، زمان تعویض روغن دنده را در جعبه راهنمای خودروهای خود ذکر می‌کنند.
به طور کلی در گیربکس‌های اتوماتیک، نسبت به گیربکس دستی حرارت بیشتری ایجاد شده و همین افزایش حرارت سبب کاهش کیفیت روغن می‌شود. بهتر است عملکرد خودرو را تحت تاثیر مسائل قابل پیشگیری مانند تعویض روغن قرار ندهید و با انجام به موقع آن هندلینگ بهتری برای خودروی خود ایجاد کنید.
بهترین زمان برای تعویض روغن گیربکس در این مدل خودروها، معمولا 50 تا 70 هزار کیلومتر است. البته مسائل مختلفی روی زمان تعویض روغن نیز تاثیر می‌گذارند و فقط نوع گیربکس مهم نیست.
چه فاکتورهایی روی زمان تعویض روغن تاثیرگذارند؟
همانطور که گفته شد، خودروهایی با گیربکس اتوماتیک و دستی دارای زمان تعویض روغن گیربکس متفاوت هستند. در اصل این مساله یکی از فاکتورهایی است که روی عملکرد و ماندگاری روغن موثر است. در ادامه فاکتورهای دیگری را هم مورد بررسی قرار می‌دهیم تا بدانید که بهترین زمان برای تعویض روغن گیربکس چه زمانی است.
مدل خودرو و کیفیت قطعات آن
بسته به این که چه خودرویی دارید و کیفیت قطعات داخلی گیربکس چگونه است، عمر روغن گیربکس نیز تغییر می‌کند. قطعا در خودروهایی باکیفیت زمان بیشتری طول می‌کشد تا روغن عملکرد مطلوب خود را از دست دهد.
میزان و نحوه استفاده از خودرو
در اصل زمان تعویض روغن بر اساس کارکرد خودرو تعیین می‌شود. یعنی میزان کیلومتری که خودرو از زمان تعویض روغن حرکت کرده است. هر چه بیشتر با خودرویتان رانندگی کنید، در بازه زمانی کوتاه‌تری باید روغن گیربکس را تعویض کنید.
از طرف دیگر، جاده‌ای که به طور معمول در آن حرکت می‌کنید و شرایط جاده نیز اهمیت دارد. به عنوان مثال در جاده‌های کوهستانی، پر پیچ و خم، جاده‌های پرترافیک و ... که دائم باید دنده خودرو تغییر کند، میزان استفاده از روغن در خودروی بیشتر شده و عمر آن کمتر می‌شود.
علائمی که نشان می‌دهد باید روغن گیربکس را تعویض کنید
ممکن است به خاطر نداشته باشید که چه زمانی روغن گیربکس خودرویتان را تعویض کرده اید. نگران نباشید، نشانه‌هایی در خودروی خود می‌بینید که به شما می‌گوید زمان تعویض فرارسیده است.
هنگامی که در حین تعویض دنده خودرو احساس کردید صدایی غیرطبیعی و ناهنجار شنیده می‌شود، باید به کاهش کیفیت روغن گیربکس شک کنید. به علاوه ممکن است دنده خودرویتان مانند قبل روان کار نکند و تعویض دنده سخت شود.
از دیگر نشانه‌هایی که به شما می‌گوید باید روغن گیربکس را بررسی کنید، عدم تعویض به موقع دنده‌ها در خودروهای اتوماتیک است.
در خودروهای مختلف به روش‌های متفاوتی میتوان روغن گیربکس را بررسی کرد. در برخی از خودروهای اتوماتیک، یک گیج برای بررسی روغن گیربکس وجود دارد که مشابه گیچ بررسی روغن موتور است. معمولا با توجه به مدل خودرو، در کاتالوگ آن نحوه بررسی روغن گیربکس و نشانگرهای آن مشخص شده است.
برای بررسی روغن گیربکس، باید یک بار میزان روغن گیربکس در خودروی گرم و یک بار در زمانی که خودرو خاموش است و قطعات آن سرد شده است بررسی و اندازه گیری می‌شود.
نه تنها میزان روغن بررسی می‌شود؛ بلکه رنگ و میزان چربی آن نیز مورد توجه قرار می‌گیرد. اگر رنگ روشن روغن به رنگ قهوه‌ای تیره درآمده است، بهتر است هر چه سریع‌تر آن را تعویض کرد.
دقت داشته باشید که در زمانی مناسب روغن گیربکس را تعویض کنید. این کار نه تنها سبب می‌شود تا جعبه دنده بهتر کار کند، بلکه عمر این بخش را نیز افزایش می‌دهد.